අද අප කතා කරන්න බලාපොරොත්තු වන්නේ මවුපියන්ට
සැලකීම පිළිබඳවයි. මව කියන්නේ බිහි කරන්නිය කියන
අදහසයි. ඒ මාතා කියන පාලි වචනයේ තේරුමයි.
සිංහලෙන් මාතා කියලා කියන්නෙත් පාලිභාෂාවෙන් පැමිණි වචනයක්
ලෙසයි.
පියා කියන වචනයේ අර්ථය වන්නේ පෝෂණය කරනතැනැත්තා යන්නයි.
බුදුන් වහන්සේ මවුපියන් ඉතා උතුම් කොට පිදිය යුත්තන් ලෙස දේශනා කළා. උන්වහන්සේ දේශනා කළා බ්‍රහ්මාති මාතා පිතාරෝ වශයෙන්. එනම්: මවුපියන් මහා බ්‍රහ්මයන් ලෙස හැඳින්වුවා. ඇයි ඒ? මවුපියන් තුළ තිබෙනවා මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා, උපේක්ඛා යන ගුණධර්ම හතරක්. බඹ ලොව සිටින බ්‍රහ්මයනුත් මෙත්තාව, කරුණාව, මුදිතාව, උපේක්ඛාව යන ගුණධර්මයන්ගෙන් යුක්තයි. දැන් අපි බලමු මවුපියන් තුළ ඇති මේ ගුණධර්ම මොනවද කියලා.
මෛත්‍රිය කියන්නේ: තමා සැපයට කැමැතියි, අන් අයත් සැපයට කැමැතියි, එම නිසා මා මෙන්ම අනිත් අයත් සැපවත් වෙත්වා කියලා සිතන සිතිවිල්ලයි. මේ උදාර සිතිවිල්ල නිසා මවුපියන් නිරන්තරයෙන්ම දරුවන්ගේ සැපය අපේක්ෂා කරනවා. බලන්න: සැම අම්මා කෙනෙකුම හිතනවා මගේ දරුවා නිදුක් වෙන්න, දීර්ඝායු ඇති කෙනෙක් වෙන්න, දරුවා ශරීර වර්ණයෙන් සැ‍පයෙන් ගුණයෙන් වැඩෙන්න කියලා. එහෙම ප්‍රාර්ථනා කරනවා.
ඒ වගෙම මවුපියන් තුළ තිබෙනවා කරුණාව: කෙනෙක්ගේ දුක දැකලා ඔහු දුකින් නිදහස් කරගැනීම පිණිස උපකාර කරන මානසිකත්වය. හැබැයි ඇතැම් මවුපියන් මේ කරුණාව හරියට හඳුනාගෙන නැහැ. දරුවකුට කරදරයක් වුණාම හැඟීම්බර වෙලා කටයුතු කරන්න හොඳ නැහැ. ඒ අවස්ථාවට කළ යුතු දේ කරගැනීමට නොහැකි වුණාම කරදරයට පත් දරුවාට පිහිට වීම පවා ප්‍රමාද වීමට මවට පියාට සිදු විය හැකියි. හැඟීම්බර ගතිය නෙමෙයි කරුණාව කියන්නේ. කරුණාව කියන්නේ යම් කෙනෙක් කරදරයක් වෙලා ඉන්නව දැක්කම නුවණින් සිහියෙන් කටයුතු කරන්න ඕනෑ. මේ පුද්ගලයා දුකින් නිදහස් කරගන්න මොකක්ද කරන්නේ කියල සිහියෙන් කටයුතු කරන්න ඕනෑ. කරදරයක් වුණ අවස්ථාවලදී අභීතව මනා පෞරුෂයකින් යුතු කිරීමට මවුපියන් කටයුතු කළ යුතුයි. ලෙඩක් දුකක් කරදරයක් වුණාම මවුපියන් නොනිඳා කටයුතු කරනවා. ඒ වගේම දරුවන්ගේ කුසගිනි නිවන්න අධ්‍යාපනය ලබා දෙන්න කටයුතු කරන්නේ මේ උතුම් කරුණාව නමැති ගුණය නිසයි.
මුදිතාව කියන්නේ ඉරිසියාව නැතිකමට කියන තවත් නමක්. ඇත්තටම මවුපියන් කවදාවත් දරුවන්ට ඉරිසියා කරන්නේ නැහැ; කුඩා කල සිට දරුවන්ගෙ සැපය දැකලා සතුටු වෙනවා; දරුවන් පියවර ඔසවන දවසේ ඉඳලා උස්මහත් වන තුරු සියලු අවධි දැකලා සතුටට පත් වෙනවා. හැබැයි සමහර මවුපියන් දරුවන් ලොකු වුණාට පස්සේ දරුවන් විවාහ වුණාම ඉරිසියාවට පත් වෙනවා. එයින් වෙන්නේ මාතෘ ගුණය නැති වී යෑමයි. ඒ වගේම සමහර මවුපියන්ට ඉරිසියා හිතෙනවා අම්මට තාත්තට නොසලකා අනෙත් අයට සලකනවා නම්. එවැනි වෙලාවට ඉවසීමෙන් කටයුතු කරන්නට ඕනෑ. ඉරිසියාව ඇතිකරගන්න හොද නැහැ. දරුවන්ගේ සැපයට ඉරිසියා වෙන්න හොඳ නැහැ. සාප කරන්න, නින්දා කරන්න එපා; අවතක්සේරු කරන්න එපා; වටහා දෙන්න දරුවන්ට නිවැරදි දේ. ඔබට මවුපියන් කියන්නේ දරුවෙක් බිහි කරපු නිසා නෙමෙයි. මේ ගුණධර්ම ඔබ තුළ තිබෙන නිසයි මවුපියන් කියන්නේ.
උපේක්ඛා කියන්නේ මධ්‍යස්ථ වීමයි. දරුවන් පුංචි කාලයේ තරහා ගත යුතු අවස්ථාවක් ආවාම තරහා නොගෙන ඉවසන්න ඕනෑ. එයයි උපේක්ෂාව කියන්නේ. දරුවන් වැඩිහිටි වෙලා තරුණ බවට පත් වුණාමයි වැඩිම නරක වැඩ කරන්නේ. අන්න ඒ අවස්ථාවේදී මවුපියන්ට හැකියාව තියෙන්න ඕනෑ දරුවන් පිළිබඳ තරහා නොගෙන ඉවසීම ප්‍රගුණ කරන්න. ගහන්න හොඳ නැහැ, රවන්න හොඳ නැහැ, බනින්න හොඳ නැහැ, පුංචි දේටත් දඬුවම් කරන්න හොඳ නැහැ. වැරුද්දක් කළත් ඉවසීමෙන් යුතුව අවබෝධ කර දීමට ප්‍රඥාව, නුවණ, හැකියාව තිබිය යුතුයි. ඒ හැකියාව තිබුණොත් දරුවා මවගේ පියාගේ මිත්‍රයෙක් බවට පත් වෙනවා. එහෙම වුණොත් දරුවා හොඳ සහ නරක සියලු දේවල් මවුපියන්ට ඇවිත් කියනවා. නරක දේත් කියනවා. ඒවත් හොඳට අහගන්න ඉවසීම තිබිය යුතුයි. වරදකදී ඉවසීමෙන් පහදා දිය යුතුයි, වරද කුමක්ද කියලා. වැරදි කියලා දීලා දරුවන් හදාගත යුතුයි. වැරැද්දකට ගහන්න පුරුදු වුණොත් දරුවන් ඔබ ඉදිරියේදී පමණක් වරදක් නොකර සිටීමටත්, නැති තැනදී එය කිරීමටත් පුරුදු වනවා. තමන්ට අසාධාරණයක් වුණත්, අවැඩක් වුණත් දරුවන් මවට පියාට නොකියා සිටීමට පුරුදු වෙනවා. මවුපියන්ට කිව්වාම නින්දා කරයි, අවමන් කරයි, තර්ජනය කරයි, චිත්ත පීඩා ඇති කරයි වැනි හැඟීමක් ඇති කරගැනීම නිසා දරුවන් තමන්ට වන අවැඩක් පවා නොකියා ඉන්න පුරුදු වෙනවා. දරුවො විවාපත් වුණාම හිතන්න ඕනෑ: මේ අය දැන් වැඩිහිටියෝ, ඒ අයට දැන් තනියම ජීවත් වෙන්න පුළුවන්, අපි ඒ අයට ඇඟිලි ගහන්න හොඳ නැහැ, එයාලගේ ජීවිතය ඒ අයට නිදහසේ ගත කරන්න අවස්ථාව ලබා දිය යුතුයි කියලා. එහෙම හිතලා උපේක්ෂාව ඇති කරගත යුතුයි.
මෙන්න මේ මෙත්තා, කරුණා, මුදිතා, උපේක්ඛා කියන සිව් බඹ විහරණ ඇති නිසයි මවුපියන් මහා බ්‍රහ්මයන් කියලා සර්වඥයන් වහන්සේ විසින් හඳුන්වන්නේ ඒ අයට ගෞරවනාමයක් ලෙස.
බුදුන් වහන්සේ තව නමකින් මවුපියන් හැඳින්වුවා. පුබ්බාචරියාච උච්චරේ. පුබ්බාචරිය කියන්නේ මුල්ම ගුරුවරු කියන-එකයි. මුල්ම ගුරුවරයා කියන්නේ ඇයි? දරුවකුට අවශ්‍ය මූලික අධ්‍යාපනය මවුපියන් විසින් ලබාදිය යුතුමයි. දරුවන්ට පුංචි කාලේ ඉඳලා හැසිරෙන, කන-බොන අඳින-පලඳින විදිහ කියලා දෙන්න ඕනෑ. පුංචිකාලේ ඉඳලාම මේ දේවල් හුරු කළාම දරුවා තනියම ජී‍විතයට හුරු වෙනවා. කවදාවත් අම්මා තාත්තා දරුවන්ගේ වැඩකාරයෝ වෙන්න හොඳ නැහැ. දැන් වෙන කොට අධ්‍යාපනයට යොමු වෙලා ඉන්න දරුවන් පුරුදු වෙලා ඉන්නවා දෙමවුපියන්ට කියල සියලු දේ කරගන්න. කවදාහරි දවසක තමන්ගේ වැඩපළ කරගන්න බැරි දරුවන් බවට මේ දරුවන් පත් වෙනවා. පුංචි කාලේ ඉල්ලන ඉල්ලන දේ දෙන්න පුරුදු වුණාම ලොකු-මහත් වෙච්ච දවසක මවුපියන්ට දෙන්න බැරි දේ පවා ඉල්ලන්න පුරුදු වෙනවා. සේවකයකුට ස්වාමිපුත්‍රයා පැවැරූ වැඩක් නොකරන කල දඬුවම් පමුණුවන්නා සේ දරුවන්ද මවුපියන්ට දඬුවම් කරන්න පටන් ගන්නවා; සමහර විට බැනීම, පහර දීම දක්වා යන්නත් පුළුවන්; එතැනින් එහාට යන්නත් පුළුවන්. ඒ නිසා මවුපියන් දරුවන්ගේ සේවකයන් බවට පත් වීම ආදරය නොවෙයි. හොඳ අභිමානවත්, ක්‍රියාශීලි, කාර්යශූර දරුවන් බිහි කිරීම මවුපියන්ගේ මූලික වගකීමයි.
උගන්වන-එක නොවෙයි, පළමුව දරුවන්ට ප්‍රගුණ කළ යුතු වන්නේ පාපයෙන් මුදා-ලීමයි. දරුවන්ට හොඳ දේ උගන්වන්න ඕනෑ අණ කිරීමෙන් නොවෙයි; ආදර්ශයෙන්. මවුපියන් පුරුදු විය යුතුයි දරුවන් ඉන්න තැනක හෝ නැති තැනක කිසි දිනක මැසි-මදුරුවකුටවත් හිංසා නොකර ඉන්න. පුංචි කාලයේ ඉඳලා දරුවා ප්‍රාණඝාතයෙන් තොර, සිල්වත් දරුවකු බවට පත් වෙනවා. ඒ ගේම කුඩා කල සිට පුරුදු කරන්න අවශ්‍යයි අන්සතු දෙයක් නොගෙන ඉන්න. නොදන්නාකමට දරුවකු අනුන්ගේ යමක් ගෙදර ගෙනාවොත් වහාම එය නැවත අයි‍තිකරුට දෙන්න හුරු කරන්න අවශ්‍යයි. පුංචි දෙයක් ගෙදරට ගෙනාවත් මවුපියන් විමසන්න ඕනෑ ඒ දේ ලැ‍බුණු ආකාරය පිළිබඳව. අන්සතු දේ ගැනීම පාපයක් බව කුඩා කාලයේදීම කියා දිය යුතුයි. නැති නම් හොරු, මිනීමරුවො බිහි වීමට පවා ගෙදර පරිසරය බලපානවා.
ඊළඟට: කල්‍යණි නිවේසෙන්ති. ඒ කියන්නේ දරුවන් පින්කම්වල යොදවන්න ඕනෑ. දරුවන්ට කියලා කුඩාකල සිට මවුපියන්ට වඳින්න පුරුදු කරන්න ඕනෑ. මෙහිදීත් ආදර්ශයයි වැදගත්. දෙමවුපියන්ගේ මවුපියන් ජීවතුන් අතර නැතිනම් ඔවුන් සිහිපත් කර ඡායාරූපයට හෝ වඳින්න පුරුදු වෙන්න. එය බලන් ඉන්නවා ඔබේ දරුවා. දරුවා ඒ ගුණධර්ම පුරුදු-පුහුණු කරගන්නවා. දරුවන්ට කියලා වැඩක් නැහැ අම්මාට තාත්තට වඳින්න කියලා. එහෙත් දරුවෝ බලනවා ආච්චිට සීයාට අපේ අම්මලා වඳින්නේ නැහැ නේද කියලා. එහෙම බලන් ඉන්න දරුවා ටිකක් ලොකු වුණාම වැඳීම නතර කරනවා. ආදර්ශයෙන්ම කියාදෙන්න ඕනෑ මැරෙන මොහොතෙත් දෙමවුපියන්ට වඳින්න කියලා. දවසට එක වතාවක්වත් මල්ටිකක් අතුරලා බුදුන්වහන්සේට වන්දනා කරන්න අවශ්‍යයි. අනිවාර්යෙන්ම දරුවන් ඒ සඳහා පුරුදු පුහුණ කළ යුතුයි. නිවෙසේ සියලු දෙනා එකතු කරගෙන මේ වන්දනාව කළ යුතුයි. බුදුන්වහන්සේට පැන් ටිකක් පූජා කරන්න පුරුදු කරන්න ඕනෑ. කුඩා කාලයේ සිට හිත එකඟ කරගෙන භාවනා කරන්න පුරුදු කරන්න ඕනෑ. මිනිත්තුවක් දෙකක් හෝ ඒ දේ කරන්න අවශ්‍යමයි. කුඩා කාලේ ඉඳලාම මේ දේ දරුවන්ට හුරු පුරුදු කළ යුතුයි. මෛත්‍රීයට දරුවන් කුඩා කාලයේ ඉදලා හුරු කළ යුතුයි.
අනෙක් කාරණාව: දරුවන්ට අධ්‍යාපනය දීමට තුන්වැනි තැනයි හිමි වෙන්නේ. දරුවන්ට හොද අධ්‍යාපනයක් ලබාදිය යුතුමයි. මාතා ශස්තෘඃ පිතා වෛරී යේනබාලො නථා ඨිතඃ. ඒ කියන්නේ මව සැතිරියකි, පියා වෛරක්කාරයෙකු දරුවන් ඉගෙනගත්තේ නැත්නම්. ඒ නිසා උගන්වන්න ඕනෑ. අවාහ විවාහ නිසිකලට වේලාවට කරදීම සහ සලකන නොසලකන අයට එක එක විදිහට දායාද නොපැවරීම තව කරුණක්. සැමට සමව දායාද පවරාදිය යුතුයි. ඒ වගේම මව, පියා දායාද පවරා දීමට පෙර යමක් තමන්ට ඉතිරි කරගත යුතුයි. ඇතැම් අසත්පුරුෂ දරුවන් දායාද පවරාගත් පසු මවට, පියාට නොසලකා ඉන්න අවස්ථා තිබෙනවා. ඒ අසත්පුරුෂ දරුවන් නිසා තමන්ට යමක් තබාගත යුතුයි.
ඒ වගේම දරුවන්ද මධ්‍යම වයසට පත් වුණාම දෙමවුපියන් හොඳින් රැකබලාගත යුතුයි. කොහොමද බලාගන්නේ? ආහාරපාන, ඇඳුම්පැලදුම්, බෙහෙත්හේත් සැපයීමට, ස්නානය කිරීම තනිවම කරගැනීමට අපහසු දෙමවුපියන් දෝවනය කිරීමට කටයුතු කළ යුතුයි. නිදාගැනීමට සුදුසු තැන් හැකි ආකාරයට ලබා දිය යුතුයි.
ඒ වුණත් මවුපියන් උරහිස උඩ තියාගෙන දිනපතා ඇප-උපස්ථාන කළත් ඒ දෙමවුපියන්ගේ ණය ගෙවා නිම කරන්න බැහැ කියා බුදුන් වහන්සේ දේශනා කළා. මවගේ කිරි ණයවලින්, තාත්තාගේ දහදිය ණයවලින් නිදහස් වෙන්න නම් එක ක්‍රමයයි - එනම්: සද්ධාව නැති මවුපියන් සද්ධාව මත පිහිටුවීමයි. සිල්වත් බව නැති මවුපියන් ඒ මත පිහිටුවීම, ධර්මඥානය නැති මවුපියන් ඒ මත පිහිටුවීම, දන් දෙන්නේ නැති මවුපියන් ඒ සඳහා යොමු කිරීම, පින්-පව් පිළිබඳ අවබෝධය නැති දෙමවුපියන් ඒ මත පිහිටුවීම.
මවුපියන්ට මේ ආකාරයට සත්කාර කරන දරුවා මෙලොවදීම සත් පුරුෂයන්ගේ පැසසුමට ලක් වෙනවා; පරලොව සුගතියේ ඉපදිලා දෙව්සැප විඳිමින් සතුටට පත් වෙනවා.
මවුපිය උපස්ථානය මෙලොව යහපත උදා කර දෙන, පරලොව යහපත සුගතිය සලසන, ශාන්ත නිවනට දොරටු විවර කරන කාරණාවක්. ඒ නිසා මහා මංගල සුත්‍රයේදී මතාපිතූ උපට්ඨානං ඒතං මංගල මුත්තමං කියලා දේශනා කළා. ඒ වගේම මවුපියන්ට නොසලකන්නා වස‍ලයෙක් බව වසල සුත්‍රයේදීත්, දෙමවුපියන්ට නොසලකන්නා මෙලොවත් පරලොවත් පරාභවයට පත් වන බව පරාභව සුත්‍රයේදීත් උන් වහන්සේ දේශනා වදාළා.
