ආදිවාසී නායකයාගේ පෞද්ගලික ජීවිතයට කළ මුල්ම එබී බැලීම
ලෝක ආදිවාසී දිනය යෙදී ඇත්තේ මේ මස 08 වැනිදාට ය. ඒ නිමිත්තෙන් අප සමඟ සංවාදයට එක් වන්නේ ආදිවාසි නායක ඌරුවරිගේ වන්නිලැ ඇත්තන් ය. සිය පෞද්ගලික ජීවිතය මාධ්‍යයකට අනාවරණය කළ මුල්ම අවස්ථාව මෙය බව ආදිවාසී නායකයා කියයි.
• ඔබ උපන්නේ?
මම උපන්නේ එක්දහස් නවසිය හතළිස් හතේ ජූනි දාහතර වැනිදා. මම පවුලේ වැඩිමලා. නංගිලා මල්ලිලා නවදෙනෙක්. ඒ අතරින් දෙන්නෙක් මියැදුණා. අම්මිලැත්තෝ ඌරුවරිගේ හිනි. අප්පිලැත්තෝ ඌරුවරිගේ තිසා හාමි.
• කැලේ යන්න පුරුදු වුණේ කොහොම ද?
කැලේ යන්න වයසක් ඕනැ නැහැ. අම්මිලැත්තොයි, අප්පිලැත්තොයි කැලේ යනකොට මාවත් එක්ක යනවා. එතකොට මට වයස අවුරුදු හයක්, හතක් විතර ඇති.
• ඒ වගේ කුඩා අවදියක කැලේ යන්න බය හිතුණේ නැද්ද?
අප්පිලැත්තෝ තමයි ඉස්සරවෙලා යන්නේ. අම්මලැත්තොයි, මමයි ඊට පස්සේ. අප්පිලැත්තෝ ළඟ ඉන්නකොට බයක් දැනෙන්නේ නැහැ. අප්පිලැත්තන්ට කැලේ ගෙදර වගේ හුරුයි. කැලේ ගස්වල ගෙඩි හට ගන්න කාල තියෙනවා. උල්කැන්ද, කොතලංගා, හිඹුටු, කෝන්, ලාවින්න, මාදං, මොර ගස්වල ගෙඩි කඩලා මට කන්න දෙනවා. ඒ ගෙඩි හරි රහයි. කන්න කන්න ආස හිතෙනවා. මේ ගෙඩි ජාති කන්න හුරු වුණාට පස්සේ ඒ ගෙඩි හැදෙන කාලෙට කැලේ යන්න ආස හිතෙනවා.
• වැදි රැහේ නායකයා වූ තිසාහාමි ඔබට කොහොම ද සැලකුවේ?
අප්පිලැත්තෝ බොහෝම නීති ගරුකයි. ඒ වගේම සැරපරුෂයි. මට මතකයි මම පුංචි කාලේ වරදක් කෙරුවම අප්පිලැත්තෝ තඩිබාන්නේ අම්මට. මම ඒ නිසා වැරදි නොකර ඉන්න උත්සාහ කළා. පුංචි කාලේ ඉඳලම මම කැලේ යන්න ආසයි. ඒ නිසා අප්පිලැත්තෝ මාව දාලා යන දවසට මම කැලේ යන්න ඕන කියලා අඬනවා. අප්පිලැත්තෝ කැමති නෑ අඬනවට. එතකොට ගමනට බාදායි ලු. සමහර දවස්වලට මම කැලේ යන්න අඬලා ගුටි කාලත් තියෙනවා.
• කැලේ සත්තු දකිනකොට මොකද හිතුණේ?
දවසක් මම අප්පිලැත්තෝ සමඟ කැලේ යනවා. ඒ මද්දහන් වෙලාව. අපි කඳුගැටයක් වගේ තැනකින් යමින් හිටියේ. ඉස්සරහින් ගිය අප්පිලැත්තෝ එකපාරටම අතින් කිව්වා නතර වෙන්න කියලා. ඒ අනුව මම නිහඬවම නතර වුණා. මම ඔහු අතින් සංඥාව දුන්න දෙස බැලුවා. මේන් මෙච්චර විතර දිග, මේන් මේච්චර විතර පළල (වන්නිලැත්තෝ අතින් සතාගේ ප්‍රමාණය පෙන්වයි) සතෙක් බැහැලැ යන්න ගියා. අප්පිලැත්තෝ කිව්වා ඒ තමයි පොල්ලැච්චා (කොටියා) කියලා. ඒ තමයි මම කොටියෙක් දුටුව පළමු දවස.
තවත් දවසක, එතකොට මට අවුරුදු අටක් විතර ඇති. එදා මට උණ ගැනිලා. අප්පිලැත්තෝ මාව කරේ තියාගෙන කැලේ යනවා. කැලේ ඉදිරියට යමින් හිටිය අප්පිලැත්තො එකපාරටම නතර වුණා. කළු පාට විශාල සතෙක් අපිට ඉදිරියෙන් මාරු වුණා. ඒ තමයි බොටකඳයා (අලියා). මම බොටකඳයා මුලින්ම දැක්කේ එදා. මේ සිද්ධිය වෙනකොට මට වයස අවුරුදු දොළහක් විතර ඇති. දුරුතු මාසේ එක්තරා උදයක අප්පිලැත්තොයි මාදුරු ඔය කැලේ බුදුරැස්වින්න කියන හරියෙන් යමින් හිටියේ. අප්පිලැත්තෝ පෙන්නුවා කළුපාට විශාල සතෙක් දවට ගහක් ළඟ බිම නිදාගෙන ඉන්නවා. ඒ සතාගේ ඉලපත පැත්තෙන් තව පැටියෙක් ඉන්නවා. අප්පිලැත්තෝ කිව්වා නිහඬ වෙන්න. ඒ තමයි කළුමංඤ්ඤා (වලහා). ඉන් දවස් දෙක තුනකට පස්සේ අපි කැලේ ඒ හරියෙන් ගියා. අර වලහා මැරිලා. එදා වලස් පැටියා කිරි බිබී ඉඳලා තියෙන්නේ මැරුණු වැලහින්නගෙන්. මම අන්න ඒ විදිහටයි අප්පිලැත්තගෙන් කැලේ ගහකොළ සතා සීපාවා ගැන දැනුම ලබා ගත්තේ.
• ඉස්කෝලේ ගියේ නැද්ද?
මං ඉස්කෝලේ ගියා. මගේ ඉස්කෝලේ ගමන හරි අපූරුයි. දඹානේ ඉස්කොලේ තිබුණේ ඉලුක් හෙවිල්ලලා. අද ඔය තියෙන ලොකු අඹගහට එහායින් තමයි ඉස්කොලේ තිබුණේ. මට අවුරුදු දහයක් විතර කාලේ ඉස්කොලේ යන්න ආශාවක් ඇති වුණා. ඒත් මට ඉස්කෝලේ යනවට වඩා ආසාව තිබුණේ කැලේ යන්න. කැලේ සත්තු දැක්කම පුංචි මගේ හිතට පුදුම සතුටක් දැනෙනවා. ඒ කාලේ වැදි ගම්මානේ හිටපු අපිට ඉස්කොලේ යන්න වෙලාවක් නැහැ. ඉස්කොලේ යනකොට මඟදි සත්තු හමුවෙනවා. අපි ඒ දිහා බලා ඉන්නවා. අලි මාරුවෙන තුරු බලා ඉන්නවා. කොහොම හරි අපි ඉස්කෝලේ යන වෙලාව තමයි ඉස්කොලේ පටන් ගන්නේ. ඒ කාලේ පෙරේරා කියලා ගුරුතුමෙක් හිටියේ. පමා වෙලා ඉස්කෝලේ එනවා කියලා බණිනවා, ගහනවා. මෙහෙම වෙනකොට මට ඉස්කෝලේ ගමන එපා වුණා. මම නතර වුණා. කොහොමත් දවස් දෙක තුනකට වඩා මම ඉස්කෝලේ ගිහිල්ලා නැහැ.
• අකුරු ලියන්න කියවන්න පුළුවන්ද?
බැහැ. නමුත් අකුරු දිහා බලාගෙන අඳින්න පුළුවන්. ඒත් අකුරු මොනවද කියන්න දන්නේ නැහැ.
• පාසල් නොගියට, පොත පත නොබැලුවට ඔබ විශාල දැනුමක් ඇත්තෙක්. ඔබ මේ දැනුම ලබාගත්තේ ෙකාහොම ද?
මේ ලෝකෙට කෙනෙක් උපදින කොට දැනුම, බුද්ධිය අරගෙන එන්නේ.
පොතින් පතින් ඉගෙන ගෙන ආචාර්ය, මහාචාර්ය වුණාම එය එක තැනකට සීමා වෙනවා. පාසල් ගියේ නැහැ, ඉගෙන ගත්තේ නැහැ කියලා මට දුකක් පසුතැවිල්ලක් නැහැ. මම දැනුම ලබා ගත්තේ මහ කැලෑවෙන්. අප්පිලැත්තෝ මට කැලෑව, පරිසරය, සතා සීපාවා, ගැන කියලා දුන්නා. මම මේ පරිසරයෙන් ඉගෙන ගත්ත දේ බොහෝමයි. මගේ විශ්වවිද්‍යාලය මහ කැලෑව.
දවසක් අප්පිලැත්තොයි, මමයි කැලෑවේ යනවා. මී මැස්සෝ වතුර තියෙන තැන්වල ඉන්නවා. අප්පිලැත්තෝ අතින් කියනවා කන් දෙන්න කියලා. අපි කන්දෙනවා. අප්පිලැත්තෝ අතින් කියනවා මී මැස්සෝ ඉන්න පැත්තට අවධානය යොමු කරන්න කියලා. ඉන් පස්සේ අපි මී මැස්සෝ යන පාරෙම යනවා. මී මැස්සගෙ ගමන අනුව වදය තියෙන තැන, වදය ඇතුළට යන එන ආකාරය අනුව පැණි තියෙන ප්‍රමාණය ආදිය කියන්න පුළුවන්. එහෙම තමයි අප්පිලැත්තෝ මට පරිසරය ඉගැන්නුවේ. ඒ ලබපු දැනුම ජීවිතයට බොහෝම වැදගත්.
• ඔබ දැන් දඩයම නතර කරලා. මස් මාංස ආහරයට ගන්නේ නැහැ?
ඔව්. මම දැන් නිර්මාංසයි. 1980 ගණන්වල දඩයම නතර කළේ. ඒවාට නීතිය ක්‍රියාත්මක කෙරුවම මම දඩයම නතර කළා. ඒ නිසා මස් අනුභව කිරීමත් නතර කළා. නමුත් අපි දඩයමේ යන කාලේ දඩයම් කිරීමේ සම්ප්‍රදායක් තිබුණා.
පැටව් මරන්නේ නැහැ. කිරිදෙන සත්ත්ව අම්මලාව මරන්නේ නැහැ. දිය බොමින් සිටින සත්තු මරන්නේ නැහැ. උදේට කැලේ පිටත් වෙනකොටම ගෙදරින් හිතා ගෙන යනවා, අද මරන්නේ මේ සතාව කියලා. එහෙම හිතාගෙන යන සතා මරාගෙන එනවා මිසක් එදාට හිතපු නැති සතෙක් ඇෙඟ් හැප්පුණත් මරන්නේ නැහැ. එදා දවසට අවශ්‍ය එක සතයි මරන්නේ. කැලේ සත්තු ගොඩක් ඉන්නවා කියලා හිතූ හැටියට සත්තු මරන්නේ නැහැ. මරපු සතාව කැලේදීම මස් කරන් එනවා. සමහර දවස්වලට දවස් දෙක තුන කැලේ ඉන්නවා. හතර පස්දෙනා එකතු වෙලා තමයි කැලේ යන්නෙත්.
• ඒ කාලේ වෙළෙන්දෝ එනවද?
වෙළෙන්දො එන්නේ බුලත් පුවක් හුනු දුංකොළ අරගෙන. අපිට ඒවා දීලා වෙළෙන්දෝ අපෙන් මී පැණි, කුරක්කන්, ඇට වර්ග බුසල් ගණන් අරගෙන යනවා. ළඟම නගරය පදියතලාව. කාන්තාවෝ ඇන්දේ කම්බාය. පිරිමි ඇන්දේ සරම. පිරිමියෙක් සරමක් අවුරුදු පහක් විතර පාවිච්චි කරනවා. සරම ඕනෑ වුණේ රෑට පොරව ගන්න විතරයි. ඒ කාලේ අපි කන්න බොන්න නැතිව දුක් විඳලා තියෙනවා. ඉරිඟු ඇට සේරුවක් වපුරලා ලොකූ අස්වැන්නක් ගන්න බැහැ. ඌරෝ ඒ ඇට කනවා. ගොවිතැනට අටුව තමයි කැලෑව. එහෙම කියන්නේ ගොවිතැනට අවශ්‍ය හැමදේම කැලෑවේ තියෙනවා. නමුත් අද වෙන කොට ගොවිතැන් කරන්නේ බොහෝම අඩුවෙන්. හේන් කරපු කාලේ කැලෑවේ ලඳුවල තමයි ගොවිතැන් කරන්නේ. ලොකු ගස් විනාශ කරන්නේ නැහැ. මාදුරුඔය කැලෑවේ ලඳුවලට නම් තිබුණා. දැන් ඒ හැම දේම වෙනස් වෙලා. නමුත් අපි එදා හේන් ගොවිතැන් කළේ කැලෑව ආරක්ෂා කරමින්.
• විවාහ වුණේ?
මම විවාහ වුණේ අවුරුදු තිහක් වගේ වයසෙදි. ඒක ලොකු කතාවක්. (වන්නිලැඇත්තෝ සිය තුරුණු විය සිහිපත්ව හිනැහෙයි)
මම විවාහ වුණේ ඌරුවරිගේ හීන් මැණිකා එක්ක. මම කැකුළියෝ එක්ක කතාකරන්න ලැජ්ජයි. යාළුවා විහිළු කරලා මට ලැජ්ජා හිතුණා. මම දුංකොළ වවලා වේළන තැනක වැඩකළා. හීන් මැණිකත් එතැන වැඩකළා. හීන් මැණිකගේ අයියා කැකුළියක් එක්ක යාළුවෙලා හිටියා. මම අයියගෙ උදව්වට ගියා. හීන් මැණිකා ගැන කියලා මට යාළුවෝ විහිළු කරනවා. අප්පිලැත්තන්ටයි, අම්මිලැඇත්තන්ටයි කවුදෝ කියලා මම කැකුළියක් එක්ක යාළුයි කියලා. ඒ වෙන කොටත් මම හීන් මැණිකා එක්ක යාළු වෙලා හිටියේ නැහැ. අවුරුද්දකට විතර පස්සේ මම හීන් මැණීකට මගේ හිතේ ආදරය කිව්වා. මට තේරුණා ඇය මට කැමතියි කියලා. මේ බව කියලා මාස හතරකට විතර පස්සේ අපි අදහස් හුවමාරු කර ගත්තා. කොහොම හරි මේ සම්බන්ධය දැන ගත්තම අප්පිලැත්තෝ මට හොඳටම බැන්නා. කසාද බඳින්න හදන්නේ රස්සාවක් තියෙනව ද ගෙයක් තියෙනව ද කියලා ඇහුවා. මම ගෙදරින් යන්න ගියා. එකාලේ ගොවි හමුදාව කියලා එකක් තිබුණා. මම ඒ ගෙවල් හදන තැනක වැසිකිළි වළවල් කපන්න ගියා. එක වළකට රුපියල් විසි පහක් ගෙවනවා. මම නතර වෙලා හිටියේ මගේ බෑනා කෙනෙක්ගේ සහෝදරියකගේ ගෙදර.
• ගෙදරින් හෙව්වේ නැද්ද?
අප්පිලැත්තෝ දැනගෙන මම ගියේ අර බෑනා එක්ක කියලා. සති දෙක තුනක් විතර ගියා. දවසක් බෑනා ඇවිත් කිව්වා මාමා ගෙදර යමු. නැත්නම් මාමාගේ අප්පිලැත්තෝ මාව මරයි කියලා. මම බෑනා ගැන හිතලා ගෙදර ආවා. ගෙදර ආවේ රෑ වෙලා. අම්මිලැත්තෝ දන්නවා ආවා කියලා. අප්පිලැත්තෝ දන්නේ නෑ. පහුවදා උදේ අප්පිලැත්තෝ මට කතා කළා. කැකුළි කැමති නම් අද දවස ඇතුළත එක්ක එන්න. මම කන්න අඳින්න ගෙවල් දොරවල් හැමදේම දෙන්නම් කිව්වා. ඒක මට ලොකු අභියෝගයක්. මම මේ ගැන හිත හිතා පාරේ යන කොට හීන් මැණිකේ එයාගේ නැන්දා කෙනෙක් එක්ක පාරේ එනවා හමු වුණා. මම හීන් මැණිකෙට කතා කරලා කිව්වා. මම ඇයට කතා කළේ දෙගිඩියාවෙන්. මට පුදුම හිතුණා. හීන් මැණිකේ එ‍ෙවලෙම මා එක්ක එන්න කැමති වුණා. මම ඇයත් සමඟ ගෙදර ආවා. අම්මිලැත්තෝ උයනවා අපි එද්දි. අපි දවල්ට කෑවා. අප්පිලැත්තෝ හිතුවේ නැහැ, මම ඔහුගේ අභියෝගය බාර ගනීවි කියලා. මෙන්න හවස් වෙනකකොට හීන් මැණිකෙගෙ අයියා දිග පොල්ලකුත් අරගෙන එනවා මට ගහන්න. අම්මා ඔහුට කතා කරලා කන්න දුන්නා. පස්සේ ඔහු යන්න ගියේ අපට දැනමුතුකම් දීලා. පහුවදා ගෙයක් හදන්න ගත්තා. හේන් කරන්න පටන් ගත්තා. හැමදේටම ඇය මට උදව් කළා.
• ඇයත් ඔබත් පැමිණි ගමන කොයි වගේ ද?
ඇය විටින් විට අසනීප වුණා. මීට අවුරදු දහයකට පෙර ඇයට වකුගඩුවක් බද්ධ කරන්න වුණා. ඇයට වකුගඩුව දුන්නේ දුව. අපට දරුවෝ පස්දෙනෙක් ඉන්නවා. ඒ ගොල්ලෝ බොහෝම හොඳින් ජීවත් වෙනවා. මගෙන් පසුව වැඩිමල් පුතු ආදීවාසි නායකයා වෙන්නේ.
• මුල්වරට විදේශගත වීම මතකද?
මම මුල්වරට ගියේ නේපාලයේ තිබු ආදිවාසි සමුළුවට. මම ගුවන් යානයක ගිය පළමු වතාව තමයි ඒ. ගුවන් තොටුපළේදි මිනිස්සු මා දිහා බැලුවේ අමුතු විදිහට. උසුළු විසුළු කළා කියලත් දැනුණා. මගේ හිතට බයක් දැනුණා ගුවන් යානයේ යන්න. අන්තිමට මම හිත හදා ගත්තා මැරුණොත් මම විතරක් නෙමෙයි, මේ ඉන්න ඔක්කෝම මැරෙනවානේ කියලා. 1986 නේපාලයේ පැවැති සමුළුව පැවැත්වුණේ, ඒ රටේදී හොර රහසේ. එයට රටවල් 136ක් සහභාගි වුණා. ඉන් පස්සේ 1996 දී ජිනීවාවල පැවැති සමුළුවට ගියා. මේ හැම ගමනක්ම යන්න මට උදව් කළේ මාව උනන්දු කළේ විවේකා. ඇයට වැදි භාෂාව හොඳට කතා කරන්න පුළුවන්.
• කවුද විවේකා කියන්නේ?
ඇය ස්වීඩන් කාන්තාවක්. ඇය අප බලන්න එන විට ඇයට වයස අවුරුදු දහනවයක් විතර ඇති. පේරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ඉගෙන ගත්තා මට මතක හැටියට. අපේ ආදි වාසීන් ගැන පර්යේෂණයක් කළා. ඇය කැලේ ගහකොළ එක්ක අපි කන බොන දෑ කාලා තමයි ජීවත් වුණේ. ඇය මට කතා කළේ වන්නි අයියා කියලා. එක එක්කෙනා ඇය ගැන කතන්දර කියන්න ගත්තා. ඇය කොටින්ට උදව් කරනවා කියලා. නමුත් අපි දන්නවා ඇය මේ රටේ ආදීවාසීන් පිළිබඳ ලොකු වුවමනාවකින් උනන්දුවකින් කටයුතු කළ බව. අපට රට රටවල් සමඟ සම්බන්ධතා හදලා දුන්නේ ඇයයි. මගේ බිරිඳට ගමේ අය විවේකා ගැන කතා හදලා කියලා තිබුණා. ඒත් හීන් මැණිකා මා ගැන බොහෝම විශ්වාසයි. ඇය මේ කිසිවක් පිළිගත්තේ නැහැ. එක් වරක් මම කොළඹ මාධ්‍ය ආයතනයකට ආවා. එහිදී නිවේදකයකු මගෙන් ඇහුවා විවේකා ළඟ ඉන්න මගේ දරුවා ලංකාවට එන්න තාම කැමැති නැද්ද කියලා. මම කිව්වා නෑ මයේ දරුවා එන්න කැමති නැහැ කියලා. මේ බොරු කතන්දර නිසා මගේ හිත රිදුණා. එත් මම හිත හදා ගත්තා මේ රටේ මිනිස්සු හිතන්නෙ මේ විදිහට තමයි කියලා. කවුරු හරි ගැහැනියක් පිරිමියෙක් කතා කළොත් හිතන්නේ වැරදියට. ඒක මේ රටේ හැටි කියලා හිතලා මම හිත හදා ගත්තා. මගේ බිරිඳ අකුරු දන්නේ නැහැ. සමාජයේ ඇවිදලා කරලා නැහැ. ඒත් මම දෙයක් කරන්න යද්දි එයත් එක්ක කතා කරනවා. මම සමහර දේවල් එයා එපා කියද්දි කරන්න ගිහින් වැරදිලා තියෙනවා. ඇය මගේ ගමනට විශාල සහායක්.
• වැදි සමාජයෙන් පිට ඔබට යහළුවෝ නැද්ද?
මට බොහෝ යහළුවෝ ඉන්නවා. ඒ යාළුවෝ අතරින් මම මගේ සහෝදරයෝ දෙන්නා වගේ ආශ්‍රය කරන්නේ නුවර ඉන්න ව්‍යාපාරික මනෝජ් ජයසිංහ. අනෙක් කෙනා රේගූ අධ්‍යක්ෂ ආනන්ද කුලසේකර. මගේ ජීවිතේ ඕනෑම ප්‍රශ්නයක් ආවාම මම මේ දෙන්නා එක්ක කතා කරනවා. ඒ දෙන්නත් එහෙමයි.
• ඔබේ දේශපාලනය?
මට දේශපාලනයක් නැහැ. පක්ෂයක් පාටක් නැහැ. මේ රට වෙනුවෙන් අපේ පරපුර වෙනුවෙන් හොඳ දෙයක් කරන අයට අප සහාය දක්වනවා. මේ රටේ ඕනෑම කෙනෙකුට මගේ පැලට එන්න අවසරය තියෙනවා.
• ඔබේ හෙට දවසේ බලාපොරොත්තුව?
මට හෙට කියලා දවසක් නැහැ. මම මේ මොහොතේ ජීවත් වන්නේ. ඕනෑම වෙලාවක මේ ජීවිතය දාලා යන්න මට පුළුවන්. ඒ මම කිසිම දෙයක් පොදි ගහන්නේ නැති නිසා. මගේ හිත බොහෝ ම සැහැල්ලුයි. ගහක් යට වුණත් මට සැනසිල්ලේ නින්ද යනවා.
විශේෂ ස්තුතිය - ආරියපාල රත්නායක මහතාට
ඡායාරූප- තුෂාර ප්‍රනාන්දු
