කෝච්චියේ ගියාට දකින්න බැරි දුම්රිය මඟේ අපූරු ස්ථාන - 11
මෙරට දුම්රිය මාර්ග පද්ධතියේ කෙටි දුරක් තුළ ඉහළ උසකට ළඟා වන දුෂ්කර මාර්ග කොටසක් ලෙස රඹුක්කන - කඩුගන්නාව දුම්රිය මාර්ග කොටස හැඳින්විය හැකිය. ඒ ආශ්‍රිත සුවිශේෂ ස්ථාන සහ ඉංජිනේරුමය නිමැවුම් සොයා කඩුගන්නාවේ සිට පාගමනින් දුම්රිය මාර්ගය දිගේ යන සංචාරයක් ඇසුරෙන් සැකසෙන ලිපි පෙළක පෙර කොටස් පසුගිය සිළුමිණේ පළවිය. මේ සතියේ පළවන්නේ එහි එකොළොස් වැන්නයි.
යටිවල්දෙණිය දුම්රිය නැවැතුමද, ඊට ඉදිරියෙන් ඇති බෝධිරාජාරාමයද පසුකළ අපි නැවැත පල්ලම් බැසීම ඇරඹුවෙමු. හක්ඔළුවාව ඔයේ, අංජි පහේ බෝක්කුවේ සිට අප පැමිණි දුම්රිය මඟ දකුණු පැත්තෙන් විහිද ගිය අලගල්ල කඳුවැටියේ අවසාන ශිඛරය වන ඉඟුරුගල කන්ද දැන් පෙනෙන්නේ වන වදුළු තුළිනි. ඈතට ඇදී යන අලගල්ලට මෑතින් දුම්රිය මඟට සමාන්තරව දැන් මතුවන්නේ ලබුගොල්ල කන්දය.
ලබුගොල්ල කන්ද මීටර් 520කට වඩා උසය. මේ කන්ද වඩාත් ප්‍රකට වූයේ 1971 කැරැල්ල සමයේ කැරලිකරුවන් සැඟව සිට ක්‍රියාත්මක වූ මධ්‍යස්ථානයක් එහි ස්ථාපිතව තිබීම නිසාය. එම පක්ෂයේ ක්‍රියාකාරිකයකු වූ උපතිස්ස ගමනායකගේ ඥාතීන් වාසය කළ පරපේ ප්‍රදේශයත් පිහිටා ඇත්තේ මේ කන්දේ එක් කෙළවරක ය.
දැන් අපට මඟ පෙන්වන්නට ඉදිරිපත් වී සිටින්නේ ඒ.එම්. මද්දුමබණ්ඩා මහතා ය. හැත්තෑ පස් හැවිරිදි වුවද ඔහු තරුණයකු මෙන් ජවසම්පන්න ය; කථාවෙහි ශූර ය. කඩිගමුවේත්, රඹුක්කනත්, ඉහළ කෝට්ටේත් යන දුම්රිය ස්ථානවලට අනුයුක්තව දිගු කලක් සේවය කළ නිසාම අතරමඟ හමුවන හැම සිල්පරයක්, රේල් පීල්ලක් පාසාම කියන්නට කතාවක් ඔහුට ඇත.
ඊළඟට අපට හමුවන්නේ කඩිගමුව දුම්රිය පොළයි. කොළඹ සිට කිලෝමිටර් 88.3ක් දුරින් මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 195ක් උසින් පිහිටි මෙම දුම්රිය පොළ වේදිකා දෙකකින් සමන්විතය.
1984 දී ගංගොඩ සහ කඩිගමුව අතර පෙරළී ගිය තෙල් කෝච්චියේ චැසි, බෝගි සහ අබලි උපාංග කඩිගමුව දුම්රිය ස්ථානය අසල කැලයට හසුවෙමින් තිබෙනු එය පසු කර යන කාටත් දැකිය හැක.
“කෑගල්ලේ තමයි චේගුවේරා කැරැල්ල දරුණුවටම තිබ්බේ. මෙහෙ පොලීසිවල පාලනේ කැරැලිකාරයෝ අතට ගියා. ඒ කාලේ කඩිගමුව ස්ටේෂමත් පාලනය කලේ ඒ ගොල්ලෝ. කෝච්චි දිව්වේ නෑනේ.”
1964 දී දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවේ කම්කරුවකුව සේවයට බැඳුණු ඒ.එම්. මද්දුමබණ්ඩා මහතා 1983 දී සංඥාකරුවකු ලෙස කඩිගමුවට මාරුවී පැමිණ තිබේ. එතැන් සිට 2003 දක්වා වසර විස්සක කාලයක් යාබද දුම්රිය ස්ථානවල සේවය කර ඇත.
“සුද්දා මුලින්ම කඩිගමුව, බලන, ඉහළ කෝට්ටේ ස්ටේෂන් හැදුවේ උඩ පහළ යන කෝච්චි මාරුවෙන්න පහසුවට මිසෙක බඩුවත්, සෙනඟවත් පටවන්න නොවෙයි. ඒත් ඉතින් ටිකෙන් ටික මේ ස්ටේෂන් ජනප්‍රිය වුණා..”
1999 දෙසැම්බර් 05දා අළුයම කඩිගමුවේදී දුම්රිය දෙකක් එකිනෙක ගැටීමේ අනතුරක් සිදුවිය. පසුපසින් පැමිණි දුම්රියේ සිදුවන තිරිංග දෝෂ නිසා මෙම මාර්ග කොටසේ මෙවැනි අනතුරු සිදුවිය හැකිය. ඒවා බොහෝ විට සිදුවන්නේ මාර්ගයේ පහළම මට්ටමේ පිහිටි ඉහළ කෝට්ටෙන් පහළ දුම්රිය මාර්ගයේය.
“එදා මම තමයි සිග්නල් කැබින් එකේ හිටියේ. කඩුගන්නාවෙන් තැපැල් කෝච්චිය පහළ බහිද්දි 579 බඩු කෝච්චිය කඩුගන්නාවේ තිබිලා තියෙනවා. තැපැල් කෝච්චිය නම් හැමදාම වගේ වෙලාවට එනවා. ඉහළ කෝට්ටෙන් ආව කියල දැනගත්තට පස්සේ, එදාත් මම වෙනදා වගේම ඇතුළු වීමේ සංඥාවත් පිටවීමේ සංඥාවත් හදල බලාගෙන හිටියා. ඒ අතරෙදි බ්රේක් නැතිව 579 පහළට එනවා කියල ආරංචිය ලැබුණා. ඒ එක්කම තැපැල් කෝච්චිය ගියා. පීලි පන්නන පොයින්ට් එකෙන් පන්නන්න පුළුවන් වුණත් කන්ට්‍රෝල් එකෙන් කියල තිබ්බේ ඒකත් පහළ යවන්න කියල. සිග්නල් වහන්න වෙලාවක් නෑ.වේගෙන් 579ත් පහළට ගියා. කඩිගමුව ස්ටේෂම කෙළවරේදී කෝච්චි දෙක හැප්පුණා.”
තැපැල් දුම්රියේ ප්‍රධාන නියාමක තැනට බරපතළ තුවාල සිදුකරමින්, තවත් එක් මගියෙක් මරණයට පත් කරමින් අවසන් වූ එම දුම්රිය අනතුර ප්‍රදේශයේ ප්‍රසිද්ධව ඇත්තේ “තේකොළ කෝච්චියේ” අනතුර ලෙසය. පත්තම් පිටියේ පදිංචි දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තු සේවකයකුටම අයත් ඕවිටකට පෙරළී ගිය දුම්රිය මැදිරියේ තිබූ තේකොළ අවසානයේ නතර වී ඇත්තේ ප්‍රදේශයේ නිවෙස් වල සහ වෙෙළඳසල්වලය.
කඩිගමුව දුම්රිය පොළේ සිට මීටර් දෙසීයක් පමණ පල්ලම් බසින විට දකුණු පසින් ඇත්තේ සොහොන් බිමකි. සොහොන් බිම අසලට පැහැදිලිව පෙනෙන්නේ ලබුගොල්ල කන්දයි. කඩුගන්නාවෙන් පසු පළමු වරට ප්‍රසිද්ධ බස් මාර්ගයක් දුම්රිය මඟට හමුවනුයේ මේ සොහොන් බිම කෙළවරදීය. ඒ රඹුක්කන සිට මාවනැල්ලට දිවෙන ප්‍රධාන මාර්ගයයි. මෙතැන් හතරලියද්ද හන්දිය ආසන්නය දක්වාම දුම්රිය මඟ විහිදී ඇත්තේ පස් පිරවූ වේල්ලක් දිගේය.
දුම්රිය මඟ රඹුක්කන මාවනැල්ල පාර හරහා යන්නේ දුම්රිය හරස් මඟකින් නොවේ. එහි ඇත්තේ බෝක්කු කටකි. මහා මාර්ගයට ඉහළින් දුම්රිය මඟ ඇදී යන මෙවැනි බෝක්කු කටවල් කිහිපයක් මෙරට දුම්රිය මර්ග පද්ධතියේ දී හමුවන නමුත් එවන් ඉදිකිරීමක් කඩුගන්නාව සහ රඹුක්කන මාර්ග කොටසේදී හමුවන එකම අවස්ථාව මෙතැනය.
අතීත හතර කෝරළයේත්, හත් කෝරළයේත් කෘෂි නිෂ්පාදන කන්ද උඩරට තවලම් මඟින් ප්‍රවාහනය කර ඇත්තේ මේ මාර්ගය ඔස්සේය. පසුකාලීනව එය කරත්ත පාරක් බවට පත්වී වර්තමානයේ බස් පාරක් බවට පත්වී ඇත. එහෙත් සුද්දා මහනුවරට දුම්රිය මාර්ගය ඉදිකරන සමයේ එය බස් මාර්ගයක් නොවූ නිසා කැබැල්ලවත්ත බිංගෙයින් දිගු බස් රථයක් අද වන විට එහා මෙහා මාරු වන්නේ ඉතාමත් අසීරුවෙනි.
කැබැල්ලවත්ත බිංගෙය වැදගත් වන තවත් හේතුවක් තිබේ. ඒ 1971 ඇතිවූ කැරැල්ලට සම්බන්ධ කතාවකි. 1971 අප්‍රේල් 05 වැනි දින ඇරඹුණු චේගුවේරා කැරැල්ලේ දී කැරලිකරුවන්ට වාසිදායක වූ ප්‍රදේශයක් ලෙස කෑගල්ල ප්‍රදේශය හඳුන්වාදිය හැකිය. මාසයක් ඉක්මවා ගියද අරාජිකත්වය රජකළ මේ ප්‍රදේශයේ වරින් වර කැරලිකරුවන්ගේ බලාධිකාරය මතු විය.
කැරලිකරුවන් විසින් කැබැල්ලවත්ත බෝක්කුව පුපුරුවා දමා දුම්රිය ධාවනය අඩපණ කරන්නට සැලසුම් කළේ 1971 මැයි මස 06දාය. කඩිගමුව පදිංචි හැත්තෑහය හැවිරිදි කේ.එම්. චන්ද්‍රතිලක ඒ ගැන කතාව අපට කියුවේ මෙලෙසය.
“අපි කල්ලියට බැඳිලා නෑ. ගබ්බලින්, පරපේ, හේනේපොළ පැත්තෙන් දෙසීයක විතර සෙනඟක් ආවා. පහුවදා උදේ පාන්දරම අහුවෙන ආයුදයක් අරන් එන්න කිව්වා. බෝක්කුව කඩන්න. මටත් කිව්වා. ඒ වෙනකොට කෑගල්ලේ ඇර අනෙක් පැතිවල රජයේ පාලනය තහවුරු වෙලා තිබ්බා. තාත්තා මට කිව්වා, ඕකට යන්න එපා. ගියොත් අමාරුවේ කියලා. මම පහුවදා පාන්දරින්ම අමුඩෙත් ගහගෙන, කන්දේ පුරන් වෙලා තිබ්බ කුඹූරට ගියා. දවසම කොටල, කොටල හවස ගෙදර ආවා.”
චන්ද්‍රතිලක මඟහැර ගියද, විප්ලවය මඟ හැර නොගිය සියයකට වැඩි කැරලිකරුවන් පිරිස පසුවදා උදෑසන සූදානම් වූයේ අධිරාජ්‍යවාදයේ යදම් බිඳ ප්‍රගතිශීලිත්වයේ පාලනයක් බිහිකරන්නට අවශ්‍ය තවත් පියවරක් තබන්නටය. ඒ අනුව එදින සිට රඹුක්කනින් ඉහළට දුම්රිය ධාවනය අඩාළ කිරීමට කැබැල්ලවත්ත බෝක්කුව පිපිරවීම ඔවුන්ගේ වෑයමය.
“කට්ටියක් බෝක්කුව යටින් ගිහින් කටුවලින් කඩල කුහරයක් හැදුවා. පස්සේ ඉස්කෝවල විද්‍යාගාරවලින් පැහැරගත්තු විවිධ රසායන ද්‍රව්‍ය දාලා පුපුරුවන්න ලෑස්ති කළා. මිනිස්සුත් පිරිලා. ඈතට වෙලා බලාගෙන හිටියා. ටික වෙලාවකින් පුපුරන සද්දේ ඇහුණා. අපිත් හිතුවේ බෝක්කුව ඉවරයි තමයි කියලා. ඒත් පවුලේ අය බලන්න යන්න දුන්නේ නෑ. පුපුරවන්න ලෑස්ති කරලා කැරලිකාරයෝ පැනල ගියා. ලබුගොල්ල කන්දට. ඒත් සද්දේ ඇහුණට බෝක්කුවේ අඟල් දහයක විතර සිදුරක් විතරයි හැදුණේ.”
කැබැල්ලවත්ත බෝක්කුව අසලම ඇති යු.එච්. ටිකිරිබණ්ඩා මහතාගේ වෙ‍ෙළඳසලට ගොඩවුණු ප්‍රදේශවාසීන් කිහිපදෙනකු තමන් එදින දුටු සිදුවීම අපට විස්තර කළේ එලෙසිනි.
“පස්සේ නුවර පැත්තෙන් එංජිමක් පුරවගෙන හමුදාවේ අය ආවා. කැරලිකාරයෝ පැනල ගිහින් නිසා, වටේටම වෙඩි තියල ආපහු නුවර පැත්තට ගියා. බලන්න ආව අයට මොකුත් කළේ නෑ. ඒත් ටික වෙලාවකින් ආව පොලීසිය, බලන්න ආව අයගෙන් තුන් දෙනෙක්ව කුදලගෙන ගියා. පස්සේ පහරදීලා, දසවද දීලා, මාස තුනකට විතර පස්සේ තමයි ගෙවල්වලට එව්වේ. ඒත් නඩුව ගියා සෑහෙන කල්.”
බී.පී. මුදියන්සේ, කේ.ජී. ජේමිස් සහ යූ.එච්. මුදියන්සේ හෙවත් ලොක්කයියා මෙසේ අත් අඩංගුවට ගත් තිදෙනා වූ අතර ඉන් දැනට ජීවතුන් අතර ඇත්තේ කේ.ජී. ජේමිස් මහතා පමණි. අත්අඩංගුවට ගත් යූ.එච්. මුදියන්සේ හෙවත් ලොක්කයියා යනු ඒ අසලම වෙ‍ෙළඳසලක් පවත්වාගෙන යන යු.එච්. ටිකිරිබණ්ඩා මහතාගේ මහප්පාය.
කැබැල්ලවත්ත බෝක්කුවේ ශක්තියට, පිපිරවිමෙන් කිසිදු හානියක් නොවූ අතර ඇතිවූ සිදුර සිමෙන්තියෙන් සකසා යළි ඒ මතින් දුම්රිය ධාවනයට හැකියාව ලැබිණි. පසුකාලීනව යකඩ පීළි යොදා සවිමත් කිරීමක්ද සිදුකර ඇත්තේ වැඩි ආරක්ෂාවටය.
පිහිටි පොළොවට ඉහළින් එහෙත් සීඝ්‍ර බෑවුමක පහළට ඇදෙන දුම්රිය මාර්ගයේ මීළඟ වැදගත්ම ස්ථානය හමුවන්නේ අංක 04 බිංගෙයට ආසන්නවය.
පෙරදින සාකච්ඡා කළ තෙල් දුම්රිය අනතුරේ අවසාන මැදිරි කිහිපය පෙරළී ගියේ ඒ ආසන්නයේය. දුම්රිය මාර්ගයට ආසන්නව, පහළින් වූ මාර්ගයට පෙරළී ගිය තෙල් ටැංකියක් නිසා ඒ අසල නිවෙසක්ද ගින්නට මැදිවූ අතර නවීකරණය නොකළ එම නිවසේ අදටත් ගින්න නිසා ඇතිවූ බිත්ති පිපිරීම් හඳුනාගත හැකිය.
“එදා අපේ අම්මා මහනුවර රෝහලේ නවත්තලා හිටියේ. තාත්තා ඒනිසා නුවර නැවතිලා හිටියේ. අපිට නින්දෙන් හෝ ගාන සද්දයක් ඇහුණා. ටික වෙලාවකින් දඩ බඩං ගාලා සද්දයක් ඇහුණා. මම මල්ලිට කිව්වා අහස් යානාවක් කඩා වැටුණා බලමු කියලා. බලන කොට ගේ ඉස්සරහ තෙල් ටැංකියක් වැටිලා ගිනි ගන්නවා. වත්තේ පොල්ගස් සේරම ගිනි ගත්තා. රස්නෙට එළියට එන්නත් බෑ. ඉන්නත් බෑ. පැයක් විතර ගිනිගත්තා. හැබැයි ගෙට ඇවිළුණේ නෑ. හැබැයි රස්නෙට බිත්ති පිපිරුවා. දෙපාර්තමේන්තුවෙන් රුපියල් හයදාහක් වන්දිත් දුන්නා.”
කැබැල්ලවත්ත හන්දිය අසලම ඇත්තේ බෝ ගසකි. මේ බෝගස පාමුල අපූරු ළිඳක් ඇත. දිගු ඉඩෝර කාලයකට පවා නොසිඳෙන මේ ළිඳට වතුර එන්නේ උඩුගම කන්දේ වෙල් යායකිනි. දුම්රිය මාර්ගය ඉදිකරන සමයේ සිට එහි සේවය කරන ලද සේවකයන්ට නා ගැනීම සදහා සැකසූ යකඩ බටයක් මෙම ස්ථානයේ පැවැති බවත්, පසුව 1918 දී පමණ ගම්වැසියන් එකතු වී එහි ළිඳක් ඉදිකළ බවත් පැවසේ. ඒ අනුව මේ ළිඳට වසර සියයකට වඩා වැඩි ඉතිහාසයක් තිබේ.
“තෙල් ටැංකි පෙරළුණු දවසේ මේ ළිඳටත් භූමිතෙල් සහ පෙට්රල් කාන්දුවුණා. ඒ දවස්වල නියඟෙ නිසා ළිදේ වතුර තිබ්බේ භාගයයි. මෙතැනින් යන්න ගිය මනුස්සයෙක් ළිඳ පිරිලා තියෙනවා ඡායාවට දැකල හොඳට බලන්න හුළු අත්ත ළං කරලා. එක පාරටම ළිඳට ගිනි ඇවිළුණා. ඒ කාලේ ගහල තිබ්බ ටකරන් වහලෙත් ඇවිලිලා බෝ ගහටත් ගිනි ඇවිළුණා”
අදහාගන්නට නොහැකි අපූරු මතක කතන්දර අසමින් ඊළඟට අප පිවිසියේ අංක 04 දරණ බිංගෙයටය. ‘කැබැල්ලවත්ත බිංගේ ලෙසත්, මහ බිංගේ ලෙසත් ප්‍රදේශවාසීන් හඳුන්වන මේ බිංගෙය දිඟින් අඩි 394කි.
දිගු ගමනක අවසානය සමඟ ලබන සතියේ හමුවෙමු.
ස්තූතිය - අවසර ගැනීම් සම්බන්ධීකරණය කළ ජ්‍යෙෂ්ඨ දුම්රිය රියැදුරු සමන් ගුණවර්ධන මහතාට, දුම්රිය දෙපාර්තමේන්තුවේ පරිපාලන නිලධාරී (සම්බන්ධිකරණ ලේකම්) විරාජ් නානායක්කාර මහතාට, තොරතුරු තහවුරු කර ගැනිමට සහාය වූ කොටුව දුම්රිය මාර්ග අධීක්ෂණ කළමනාකරු ඇන්ටන් වික්‍රමරත්න මහතාට, නාවලපිටිය ප්‍රවාහන අධිකාරී කාර්යාලයට සහ ගමන ගවේෂණ කණ්ඩායමට
ඥානේන්ද්‍ර ප්‍රදීප් පතිරණ
