පොතුවිල පසරච්චේන කෙත්යාය දෙවනත් කරමින් මහා හඬින් නැඟෙන පිපිරුමකි. ඒ සමඟ වන අලියෙකුගේ තියුණු වේදනාත්මක ළතෝනියකින් රැයේ නිහඬ බව බිඳී යයි. අශික්ෂිත නරුමයකු මේ ලෝකයේ සිදු විය හැකි නින්දිතම අපරාධයක් සිදු කර තිබේ.
පිපිරී ගොස් තිබුණේ කුසගින්නේ සිටින අසරණ තිරිසන් සතෙකුගේ මුව පුපුරුවා මරා දැමීම සඳහා සකස් කළ හක්කේ පටස් බෝම්බයකි. එය සකස් කර තිබුණේ අලියකු මරා දැමීම ඉලක්ක කරගනිමිනි.
පසු දා උදෑසන සිදු වී තිබූ ඛේදවාචකය දුටුවෝ කම්පා වූහ. අලියකුගේ මුවෙහි හක්ක පටස් බෝම්බය පිපිරී ගොස් තිබිණි. දිව කැබලි වී හණු පුපුරා කුඩු වී ගොස් තිබිණි. මහා වේදනාවකින් පීඩිතව සිටි වන අලියා අවසන් හුස්ම හෙළා තිබුණේ එම ස්ථානයේම දණ ගසාගෙනය. වසර තිහක් පමණ වූ මේ සද්දන්තයා මිය ගොස් සිටි ආකාරය දුටු දුටුවෝ කම්පා කළහ.
හක්කේ පටස් නිසා බොහෝ වන සතුන් ගොදුරුවන්නේ වේදනා බර මරණයකට ය. බොහෝ විට මේ මරණයේ ඉලක්ක වන්නේ පත්වන්නේ ඌරෝ සහ අලිය. ඌරකු හක්කේ පටස් කෑ පසු කට සුනු විසුනව ගොස් දිව කැබලිවලට කැඩි හකු පුපුරා ගොස් විනාඩි කිහිපයකින් මිය යන්නේය. නමුත් හක්කේ පටස් නිසා බොහෝ වන අලින්ට අත්වන්නේ ඉතා වඩා දරුණු ඉරණමකි. අලියකු හක්කේ පටස් බෝම්බයකට ගොදුරු වු විට හක්ක කැබලිවලට පිපිරි දිව කැඩී යයි. අනතුරුව මරණය තෙක් මේ සතා විඳින්නේ අපා දුකකි. දිය පොදක් ගත නොහැකිය. ආහාරයක් ගත නොහැකිය. දිනක් ගත වන විට මුවෙහි තුවාලවලට මැස්සෝ වසති. තවත් දිනයක් යන විට තුවාල පණුවන්ගෙන් වැසී යයි. මුවෙන් වැගිරෙන පණුවන් සහිතව අතිශය වේදනාවට පත් මේ සතුන් වනයේ ඉබාගතයේ යන ආකාරය දුටු අවස්ථා බොහෝය. ඒ අවස්ථාවේ දී අලියා බේරා ගන්නට ඉදිරිපත් වන කිසිම උත්සාහයක් ප්‍රතිඵල දායක නැත. අවසානයේ දී දිය පොදක් නැතිව, කෑමක් නැතිව ඇදවැටෙන හස්ථියා දින ගණනක් අපා දුක් විඳිමින් හිඳ මිය යයි.
හක්කේ පටස් හදන කරුමක්කාර මනුෂ්‍යයකු මුණ ගැසෙන්නට හැකි විය. බොහෝ පෙරැත්තයකින් පසු ඔහු අපට මේ කතාව කියන්නේ ඔහුගේ අනන්‍යතාව හෙළි නොකරන පොරොන්දුව පිටය.
“ඔය හක්කේ පටස් හදන ඒක ලෙහෙසි නැහැ. ඒක අවදානම් සහගත වැඩක්. බැරි වෙලාවත් එහෙම ඔය හක්කේ පටස් එක පිපිරිලා ගියොත් එහෙම අතපය ඇහැ විතරක් නොවෙයි ජිවිතයත් විනාශ වෙන්න ඉඩ තියෙනවා. හක්කේ පටස් එක පොඩ්ඩක් තද වුණොත් පිපිරිලා යනවා . සමහර ළමයි හක්කේ පටස් පිපිරිලා මැරිලා තියෙනවා. ”
එසේ නම් මේ පවුකාරකම අහවල් කරුමයකට කරනවා දැයි විමසන විට හේ ඔළුව කසමින් පිළිතුරු දුන්නේය.
“මම නම් ජීවිතේටම අලියෙක් මැරෙන්න හක්කේ පටස් තියලා නැහැ. අලියෙකුව මරන්න හක්කේ පටස් තියන්නෙත් නැහැ. හැමදාම මගේ කූඹුර ඌරෝ ඇවිත් විනාශ කරන නිසා තමයි මම හක්කේ පටස් හදන්න පටන් ගත්තේ. හක්කේ පටස් හදන්න ගන්න හොඳ වෙඩි බේත් තියන එක්තරා රතිඤ්ඤා වර්ගයක් තියෙනවා. ඒවා 15ක් විතර අවශ්‍ය වෙනවා එක හක්කෙ පටස් එකක් හදන්න. එවායේ වෙඩි බෙහෙත් ටික ගලවලා එකතු කරලා අරගෙන කොළයකට දමලා අවශ්‍ය තවත් දේ දමලා හක්කේ පටස් එක ඔතනවා.
ඔතද්දි කරන්න වැඩ කටයුතු කිහිපයක්ම තිබෙනවා. මේක ඇතුළට වතුර නොයන ලෙසට හදන්න ඕන. එහෙම හදපු හක්කේ පටස් එකට අන්තිමේදි වී කොටද්දි එකතු වන හාල් කුඩු වටේට අලවනවා. එකේ සුවඳට ඌරෝ හක්කේ පටස් එක තියෙන තැන හොයාගෙන යනවා. මේවා කුඹුරෙ නියරක පුංචි වළක් හදලා වළ දානවා. වළදාල එතැනින් ගලක් තියනවා. ඌරො මේක හාරලා කන්න හදනකොට පිපිරිලා මැරෙනවා. එක ඌරෙක් එහෙම මැරුණාම ආය මාස තුන හතරකටවත් ඌරො මේ කුඹුර පැත්තට එන්නෙ නෑ...”
“අලි මරන්න හක්කෙ පටස් හදන්නේ ඇයි...” මම ඔහු විමසමි.
“සමහර අය හක්කේ පටස් අලි එන පාරවල්වලත් තියෙනවා. එතකොට අලියා හක්කේ පටස් එක කනවා. නරකම දේ තමයි සමහරු හක්කේ පටස් වට්ටක්කා ගෙඩියක් ඇතුළට දමලා අලි එන පාරෙ තියන එක. වට්ටක්කා කන්න අලින් කැමති නිසා ඉතා ආශාවෙන් අලියා වට්ටක්කා ගෙඩිය කද්දි මෙම හක්කේ පටස් එක පිපිරිලා අලියා තුවාල සිදුවෙනවා. ඌරෝ නම් එම වෙලාවේම මැරිලා යනවා. නමුත් අලි නම් මැරෙන්නේ අපා දුක් විඳලා. මම නම් කවමදාවත්ම අලින්ට හක්කේ පටස් තියන්නේ නැහැ. ”
“කට පුපුරවලා සත්තු මරා දානවා ඇරෙන්න ඔයාලට වෙන විකල්පයක් නැද්ද ගොවිතැන බේර ගන්න.”
“ඇත්තටම කරන්න දෙයක් නැති නිසයි මම මේ වැඩේ කරන්නේ. කුඹුර විනාශ කරලා ගියාම අපි කොහොමද ජිවත් වෙන්නේ.”
මේ දකින්නේ ඕනෑම තිරිසන් වැඩක් කර එය සාධාරණීකරණය කිරීමේ පවුකාර කමය.
2010 දී ලංකාවෙන් අලි මරණ 227 වාර්තා වී තිබණි. ඒ අතරින් හක්කේ පටස් නිසා වන අලියන් 11 දෙනෙක් මිය ගොස් සිටියහ. 2011 දී සිදුවූ අලි මරණ සංඛ්‍යාව 225 කි. ඉන් 36ක් හක්කෙ පටස් නිසාය. 2012 දී සිදු වූ මරණ 236න් 35ක් හක්කේ පටස් නිසා සිදුවිය. 2013 දී හක්කේ පටස් පුපුරා යෑමෙන් අලින් 32ක් ද, 2014 දී 33ක් ද, 2015 දී 51 දෙනකු ද 2016 දී 49 දෙනකු ද 2016 දී 49ක් ද 2017 දී 47ක් ද 2018 වසරෙ ජුලි 31 වන විට හක්කේ පටස් නිසා අලින් 34 දෙනකු ද මිය ගොස් තිබේ.
මරණය පිළිගත හැකිය. එහෙත් මේ තිරශ්චීන නින්දිත අපරාධකාරී මරණය පිළිගත හැක්කේ කෙසේද?. දිව හණු කුඩු වී, තුවාල අසාදනයෙන් අප්‍රමාණ වේදනා විඳ, දිය පොදක්, නැතිව දින ගණනාවක් කරන විඳවීමකින් අනතුරුව මිය යන මේ සතුන් එක් අතකට ප්‍රකාශ කරන්නේ මේ රටේ මිනිසුන්ගේ තිරිසන් මනෝ ව්‍යාධිය ය. 2010 වසරේ සිට මේ දක්වා මේ බිහිසුණු මරණයට ලක්වූ සතුන්ගේ ගණන 330 කි.
වනජිවි දෙපාර්තමේන්තුවේ පශු වෛද්‍ය නිලධාරි ඩි.බි.එන්. පුෂ්පකුමාර සිළුමිණට කීවේ මෙවැනි කථාවකි.
“පසුගියදා පොතුවිල ප්‍රදේශයෙන් අවුරුදු 30 ක් වයසැති කෙණරක් හක්කේ පටස් කාලා මිය ගිහින් තිබුණා. ඒ සතාගේ දිව දෙකට කැඩිලා හක්ක හොදටම පුපුරලා තිබ්බා. ඒ ස්ථානයේම ඒ අවස්ථාවේම දණ ගසා ගෙන මිය ගිහින් තිබ්බේ. හක්ක පටසයේ පිපිරිම නිසා ඇති වුණ කම්පනයට මිය ගියා කියලා හිතන්න පුළුවන්. හක්කේ පටස් ආහාරයට ගැනිමෙන් වැඩිපුරම මිය යන්නේ අවුරුදු 10ට අඩු අලි පැටව්. අපිට මේ සතුන් හම්බ වෙන්නේ තුවාල සිදුවෙලා දවස් තුන හතරක ගියාට පස්සේ කැලෙන් එළියට ආවාම. එතකොට පණුවෝ දාලා තුවාලේ නරක් වෙලා ප්‍රතිකාර කරන්න බැරි මට්ටමේ තියෙන්නේ. ඒ වන විට එම සතා හොඳටම දුර්වල වෙලා. තුවාලය සිදුවෙලා පසු දිනවත් අපිට මෙම සතුන් මුණ ගැසෙනවා නම් බේරා ගැනිමට යම් ඉඩකඩක් තියෙනවා.
හක්කේ පටස් නිසා අලින්ගේ දිවට හානි වෙනවා. හකු පුපුරා විනාශ වෙනවා. දිවට හානි වීම නිසා මෙම අලින්ට වතුර ටිකක් හෝ ගන්න බෑ. සමහර අලින් සති දෙක තුන තුවාලවල පණුවෝ ගසමින් දැඩි වේදනාවක් විඳිමින් සිටිනවා. මේ ආකාරයෙන් හක්කේ පටස් දාන අයට නීතිය තදින් ක්‍රීයාත්මක විය යුතුයි. අම්පාරෙ අක්කරපත්තු මහඔය ඉද්දපොළ වැනි ප්‍රදේශවල බහුලව මෙම දේ සිදු වෙනවා. ඒ ජනතාව මේ ගැන දැනුවත් කිරීමේ වැඩ සටහන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුයි. නීතිය දැඩිසේ ක්‍රියාත්මක කර දැඩි දඩුවම් ලබා දුන්නොත් මෙම විනාශය පාලනය කරන්න පුළුවන්.”
අමනුස්සකමේ ඛේදවාචකය නීති දමා නැවැත්විය හැකි දැයි වැටහෙන්නේ නැත. මනුස්සකමේ සංවේදන විහීන වී ගිය සමාජයක ප්‍රකාශනය හක්කේ පටස් වැනි බෝම්බයක් හැදීමට කල්පනා කිරීමේ සිතිවිලි මාත්‍රයෙන් පෙනෙන්නේය.
ස්තුතිය - ලාහුගල ප්‍රාදේශිය ලේකම් කාර්යාලයේ ප්‍රධාන රාජ්‍ය කළමනාකරණ සහයක එච්. ආර්. අමරසුරිය සෙනවිරත්න මහතාට
