අතීත සිංහල රජදරුවෝ මධ්‍යම කඳුකරය නොකෙලසූහ. රටට ජීවිතය දුන් ප්‍රදේශය ලෙස සලකනු ලැබ රක්ෂා කළහ. එහෙත් අද වන විට මේ හදබිම සිය ජීවිතයේ අවසන් සුසුම් හෙළමින් සිටින්නීය. ඇය මිය ගියා නොව මරා දමනු ලබමින් සිටින්නීය. මධ්‍යම කඳුකරයේ අක්‍රමවත්ව කෙරෙන එළවළු වගාවත්, ඒ සඳහා අතාර්කිකව කෙරෙනා පොහොර භාවිතයත් මේ ව්‍යසනයට හේතු වී ඇති අයුරු හෙළිවෙමින් තිබේ.
උඩරටට උඩරට එළවළු හඳුන්වා දුන්නේ ඉංග්‍රීසීන් බව සැබෑය. මේ එළවළු නුවරඑළියට ගෙනා බව කියන්නේ සැමුවෙල් බේකර්ය. එහෙත් නුවරඑළිය ආශ්‍රිත ප්‍රදේශවල අර්තාපල් ඇතුළු උඩරට එළවළු වගාව ශීඝ්‍ර ලෙස ව්‍යාප්ත වූ වග කියන්නේ එක්දහහස් නවසිය අසූව දශකය ආරම්භයේ සිටය.
 |
| රෝහිත පුෂ්පකුමාර |
එකල ආර්තාපල් වගා කළ ගොවීන් පවසන්නේ මේ පොළොවෙන් එකට විස්ස තිහක අස්වැන්නක් ලැබුණු ආකාරයය. එකට විස්ස තිහ යනු එක් අර්තාපල් හොණ්ඩරයක් වගා කළ විට එයට අස්වැන්න වශයෙන් ලැබෙන ආර්තාපල් ප්‍රමාණයයි. එකල අද මෙන් රසායනික පොහොර අධික ලෙස භාවිතා කිරීමක් මෙන්ම දිලීර නාශක භාවිතාවයක් නොවුණ ආකාරය ඔවුහු පවසති. නමුත් අද වන විට ආර්තාපල් අස්වැන්න එකට අට හෝ දහය දක්වා පහළ බැස ඇත. ඒ අස්වැන්න ලබාගැනීමට යෙදිය යුතු රසායනික පොහොර මෙන්ම කෘමිනාශක, දිලීර නාශක මෙන්ම දියර පොහොර ප්‍රමාණය ද අධික බව ගොවින්ගේ අත්දැකිමය.
මරණයට පිහිට
අර්තාපල් සහ එළවළු වගාව ක්‍රමයෙන් ව්‍යාප්ත විමත් සමඟ එක් එක් පෞද්ගලික සමාගම් ගොවින්ගේ පිහිටට පැමිණියේය. ඔවුහු නොයෙක් වෙළද නාම යටතේ අල භෝග සඳහා අල පොහොරද, කොළ භෝග සඳහා කොළ පොහොර වශයෙන්ද පොහොර වර්ග දෙකක් හඳුන්වා දුන්හ. ගොවීහු ද හිතු මනාපයට එම පොහොර පසට යොදා තම අස්වැන්න වැඩි කරගැනීමට උත්සාහ කළහ.
ආරම්භයේ දී එය ඉතා සාර්ථක විය. එහෙත් මේ වන විට යොදන පොහොර ප්‍රමාණයට සරිලන අස්වැන්නක් ලැබෙන්නේ නැත. ඔවුන් ව්‍යසනයක් හඳුනාගෙන තිබේ. ඒ නිසාම අනෙක් ප්‍රදේශයන්ට සාපේක්ෂව නුවරඑළියේ ගොවියෝ තම වගාවට ගොම පොහොර, කුකුළු පොහොර, මෙන්ම කොම්පොස්ට් ද නො අඩුව යොදති. එහි යහපත් ප්‍රතිඵල සම්බන්ධව නිරීක්ෂණය කරති.
මියදෙන පස
පොහොර යෙදුවත් ප්‍රතිඵල නොලැබීමට හේතුව සොයායන්නේ හැත්බැ හේවගේ රෝහිත පුෂ්පකුමාර නැමැති උපාධිධාරී තරුණයෙකි. ඔහු මිට වසර දෙකකට ඉහත දී පෞද්ගලික පොහොර සමාගමක කළමනාකරුවෙකු ලෙස කටයුතු කෙළේය. නුවරඑළියට පැමිණෙන ඔහු දකින්නේ ගොවින්ගේ අනිසි පොහොර භාවිතයය. ඉන් පසට වන ව්‍යසනයය. ඔහු අත්දුටු කතාව ඔහුගේ වචනයෙන්ම මෙසේය.
“මම කෘෂිකර්ම විශේෂ උපාධිය රුහුණු විශ්වවිද්‍යාලයෙන් හැදෑරුවා. ඊට පස්සේ පේරාදේණිය විශ්වවිද්‍යාලයේ ශාක පෝෂණය සහා ශාක ලෙඩ රෝග පිළිබද විශේෂ පශ්චාත් උපාධිය සම්පුර්ණ කළා. මම පශ්චාත් උපාධිය කරන කාලේ පොහොර සමාගමක කලාප කළමනාකරුවෙකු විදිහට වැඩ කළා. ඒ දවස් වල තමයි මම අත්දැක්කෙ අපේ නොදැනුවත් මිනිස්සු පසට කරන විනාශය. ලංකාවේ කොතැනකවත් පසට අනුව පොහොර ගන්න නෑ. දැන් ලෝකේ දියුණු හැම රටකම ඒ පසට ගැළපෙන, වගා කරන භෝගයට ගැළපෙන පොහොර නියමිත ප්‍රමාණය තමයි පසට එක් කරන්නෙ. එහෙම නැත්නම් පස් විනාශ වෙනවා.
හොඳම වැඩේ කියන්නෙ කෘෂිකර්මේ වගේම පේරාදෙණියේ තියෙන උද්‍යාන භෝග පරික්ෂණ සහ සංවර්ධන ආයතනයේත් බෝඩ් ගහලා තියෙනවා පසට අනුව පොහොර යොදමු කියල. ඒත් එහෙම පොහොර කොහේවත් ගන්න නෑ. එහෙම වුණාම කොහොමද ගොවියො ඒවා පාවිච්චි කරන්නෙ.
අපි ඉගෙන ගත්තේ අලවලට, ලික්ස් වලට, කැරට් වලට, වෙන වෙනම පොහොර තියෙනවා තියලා. මම පොහොර සමාගමක වැඩ ට ආපුවාම බැලුවා එහෙම පොහොර තියෙනවා ද කියලා. මට වැඩ කරන්න හම්බවුණේ නුවරඑළිය දිස්ත්‍රිකයේ. මෙහේ අවුරුද්දේ හැම දාම වගා කරනවා. ඒ වුණාට කඩවල තියෙන්නේ අල පොහොරයි කොළ පොහොරයි කියලා පොහොර වර්ග දෙකක් විතරයි. කඩ වලින් ඉල්ලන්නෙත් එවා විතරයි. මම බැලුවා ඇයි මේ ගොවින්ට ඒ ඒ භෝගයන්ට නියමිත මාත්‍රාවට හදපු පසට ගැළපෙන පොහොර ලැබෙන්නේ නැත්තේ කියල.
 |
| සුපොෂණය වු ජලය සහිත වගා ළිඳක් |
තාර්කික පියවර
මම පේරාදෙණියේ තියෙන උද්‍යාන භෝග පරික්ෂණ සහ සංවර්ධන ආයතනයේ අධ්‍යක්ෂක තුමාගෙන් ඇහුව්වා ‘අයි සර් මේ පසට අනුව පොහොර යොදන එක ක්‍රියාත්මක කරන්නේ නැත්තේ‘ කියලා. එත් එක්කම මම ඉල්ලුවා ‘සර්ලා මෙච්චර කල් පරික්ෂා කරලා තියෙන පස් සාම්පල වල විස්තර මට දෙන්න‘ කියලා. ඒ වෙන කොට ඒ ආයතනයේ අවුරුදු තුනක් ඇතුළත පරීක්ෂා කළ පස් පාම්පල 15යි තිබුණෙ. ඊට පස්සෙ මම ඇහැව්වා ‘මේ පස් පරික්ෂා කරලා පසේ අඩු පෝෂක ටික විතරයි නේද සර් අපි වගාවකදි යොදන්න ඕනේ‘ කියලා. එතුමා කිව්වා ‘ඔව් ඒක තමයි හරි‘ කියලා. මම අහැව්වා ‘ඇයි එහෙනම් මේක ක්‍රියාත්මක කරන්නේ නැත්තේ‘ කියලා. ඔහු මට කිව්වා ‘ඒක මේ කොම්පැනිකාරයොත් එක්ක කරන්න බැහැ පුතා‘ කියලා.
පස පරික්ෂා කිරිමේ මුල් පියවර 
පස්සේ මම එතුමාගෙන් ඇහැව්වා මම මේ පස් සාම්පල පරික්ෂා කරලා පසට හරියන භෝගයට හරියන පොහොර හදන වැඩේ පටන් ගන්න මට උදව් කරනවා ද කියලා. එතුමා ඒකට කැමති වුණා. ඒ වුණාට මමත් වැඩ කරන්නේ පොහොර සමාගමකනේ. ඒ අය මේකට කැමති වෙයි ද කියන ප්‍රශ්නේ තමයි මට ඊළඟට තිබුණේ. පස්සේ අපේ කළමනාකර අධ්‍යක්ෂකතුමා මට ලොකු සහායක් දුන්නා . ඒ වුණාට මට මානව සම්පත් තිබුණේ නැහැ. කොම්පැනියට ලොකු වියදමක් දරන්නත් බැහැ. පස්සේ මම මේ ගැන කෘෂිකර්ම අධ්‍යක්ෂක ජනරාල්ට කිව්වා. එතුමාත් මේක හොඳ වැඩක් කියලා මට ලිපියක් දුන්නා. මම ඊට පස්සේ රජයේ පස් පරික්ෂා කරන ආයතනවලින් ඉල්ලුවා ‘මේ පස් නොමිලේ පරික්ෂා කරලා දෙන්න‘ කියලා. එත් ඒ අය කැමති වුණේ නැහැ.
මම නුවරඑළියේ තියෙන කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමෙන්තුව දිස්ත්‍රික් ලේකම් කාර්යාලය වගේ හැම තැනින්ම මේකට සහාය ඉල්ලුවා. ඒ කවුරුත් මට උදව් කළේ නැහැ. කොහොමහරි අන්තිමට මට මගේ ආයතනයෙන් රුපියල් ලක්ෂ හතලිහක් විතර වෙන් කරලා දුන්නා මේ වැඩේ කරන්න.
විශ්වවිද්‍යාල සිසුන්
දැන් මට තියෙන ප්‍රශ්නේ තමයි වැඩ කරන්න කට්ටිය නැති එක. මම රජරට, රුහුණු, පෙරාදෙණිය විශ්වවිද්‍යාලවලට මේ ගැන ලියලා මට මේ ව්‍යාපෘතියට සිසුන් ලබා දෙන්න කියලා ඉල්ලුවා. පස්සේ පස් පරීක්ෂාව කරන්න ඒ විශ්වවිද්‍යාලවලින් මට කණ්ඩායම් විදහට ළමයි ලැබුණා. ඔවුන් එක්ක එකතුවෙලා ගමින් ගමට ගොස් පරීක්ෂණයට ලක් කරන්න පස් සාම්පල් ගත්තා. ඒ හැම පස් සාම්පලයක්ම පරීක්ෂා කළේ රජයේ පරික්ෂණාගාරවල. අපි මේ වෙන කොට නුවරඑළිය දිස්ත්‍රිකයම ආවර්ණය වන විදිහට මීපිලිමාන, කන්දඇල, සීතාඑලිය, කඳපොල, රාගල, මහකුඩුගල, මන්දාරම්නුවර, හයිෆොරස්ට්, සිල්මියාපුර වගේ ගොඩක් ගම්මානවලින් පස් සාම්පල් දාහක් පමණ පරීක්ෂා කළා.
පරික්ෂණ ප්‍රතිඵල
අපි පරික්ෂා කළ පස් සාම්පලවල ප්‍රතිඵල දැක්කම මටත් පුදුම හිතුණා. අපි හොයා ගත්තා නුවරඑළිය දිස්ත්‍රිකයේ බහුතරයක් ප්‍රදේශවල පසේ සංයුතිය හොඳටම වෙනස් වෙලා කියලා. ඒ කියන්නේ මේ පසේ පොස්පරස් තියෙන ප්‍රතිශතය 300% විතර වැඩියි. පසේ පොස්පරස් තියෙන්න ඕනේ සියයට තිහක් විතරයි. ඒ වුණාට හැම තැනම තිබිය යුතු ප්‍රමාණයට වඩා පොස්පරස් තියන ප්‍රමාණය සියයට සීයක් වැඩියි. පොටැසියම් ප්‍රතිශතයත් වැඩියි. පොටෑසියම්නම් වැස්සට හේදිලා වෙනස් වෙන නිසා එච්චර බලපැමක් නැහැ.
පසක පොස්පරස් වැඩි වුණාම පසට දාන පොහොර ශාකවලට උරා ගන්නේ නැහැ. පසේ මෙච්චර තැන්පත් වෙලා තිබුණෙ මෙතුවක් කල් අවිචාරවත්ව ගොවීන් පසට එකතු කළ පොස්පරස්ම තමයි.
මැරෙන පස
මේ වෙන කොට නුවරඑළියේ තිබුණ සරුසාර පස මැරෙන්න ඔන්න මෙන්න. ඇත්තටම පස පණ අදින ගමන්. මෙහේ ගොවියො වැඩිපුර ගොම පොහොර කුකුළු පොහොර, කොම්පෝස්ට් එහෙම දාන නිසා තමයි පසේ පණ කෙන්ද තවම රැකිලා තියෙන්නේ. ඒ වුණාට මේ තත්ත්වය ලොකු පාරිසරික ප්‍රශ්නයක් ඇති කරනවා. ඉදිරියේ දී මිනිස්සුන්ටත් ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙන්න පුළුවන්. දැන් මේ පස රසායනික පොහොර අවශේෂයන්ගෙන් ඉස්මුරුත්තාවට ඇවිත් තියෙන්නේ. මේ පැතිවල පොස්පරස් පසේ වැඩි වුණාම ඇති වෙන තත්ත්වයට ඇවිත්. කානුවක් කැපුවත්, ළිඳක් කැපුවාත් එවගේ එකතු වන වතුර තද කොළ පාටයි. ඒ කියන්නේ සුපොෂණ තත්වයක් ඇති වෙලා. තව ටික දවසක් මෙහෙම ගියොත් නුවරඑළියෙ භූගත ජලය බොන්න බැරි වෙනවා. වකුගඩු රෝග වගේ තව ගොඩාක් ලෙඩ රොග හැදෙන්න පුළුවන්.
පසට විසැඳුම්
මේ ප්‍රශ්නෙට විසඳුමකුත් තියෙන්න ඕන නිසා අපි පරික්ෂා කරපු පස් සාම්පලවල විස්තර රජයේ පිළිගත් පාංශු විශේෂඥයන් කණ්ඩායමකට දුන්නා. ඔවුන් සියලු දෙනා මේවා පරික්ෂණයට භාජනය කරලා ඒ ඒ පස් සාම්පලවලට ගැලපෙන පොහොර මිශ්‍රණයන් ගැන අපට අවබොධ කරලා දුන්නා. ඊට පස්සේ අපි අපේ ආයතනයෙන් ඒ ඒ ගම්මානවල භෝගවලට සරිලන පොහොර මිශ්‍රණ හැදුවා. ඒවා ගොවීන්ට දුන්නා. ඒ පරීක්ෂණ ව්‍යාපෘතිය සාර්ථකයි. මේ විදිහට අවුරුදු දහයක් කළොත් අපිට ඉස්සර තිබුණ විදිහට පස පුනරුත්ථාපනය කරගන්න පුළුවන්.
නුවරඑළියේ ගොවින් අනෙක් ප්‍රදේශවල වගේ නෙමෙයි. තාක්ෂණයත් එක්ක ඉන්නවා. පර්යේෂණවලට එක් වෙනවා. නිසා එයාලට මේක තෙරුම් කරලා දෙන්නත් හරි ලේසි...” ඔහු පවසයි.
නුවරඑළියේ සමස්ත ගොවීන් අද මුහුණ දෙන ප්‍රධානම ගැටලුව වගාව සඳහා වැය වන අධික පිරිවැයය. වියදමට සාපේක්ෂව විශාල අස්වැන්නක් ලබා ගැනීමට නොහැකි විමය.
වාර්ෂිකව නුවරඑළිය දිස්ත්‍රිකයේ ගොවිහු ආනයනය කරනු ලබන රසායනික පොහොර ටොන් විසිපන්දහසත් තිස් දහසත් අතර ප්‍රමාණයක් හෙක්ටයාර හාරදහසක් පමණ වන තම වගාබිම්වලට හෙළති. මෙයින් භෝගයන්ට අවශෝෂණය කර ගනු ලබන්නේ ඉතා සුළු ප්‍රමාණයකි. අනෙක් සියල්ල නිරපරාදේ අපතේ යයි. නියමිත භෝගයට සහා නියමිත පසට සරිලන පොහොර මිශ්‍රණයන් පමණක් ගොවින් භාවිතයට ගතහොත් වසරකදි පසට හෙළන ටොන් තිස්දහසක් පමණ වන රසායනික ද්‍රව්‍ය තොගය ටොන් අටදහසක සිට දස දහසකට අඩු කර ගතහැකිය. මධ්‍යම කඳුකරයේ ගොවීහු මහා ව්‍යසනයක් අබියසය. එය හඳුනාගෙන තිබේ. විකල්ප ඉදිරිපත් වී තිබේ. රට වෙනුවෙන් එම නිර්දේශ තුළ හැසිරීම ඔවුන්ගේ වගකීමය
