අවුරුදු හැට දෙකක්ම දහම් පාසල් ගුරුවරිය ලෙස කටයුතු කරන ඇය කවදාවත් දරුවෙකුට ඉරට්ටකින්වත් ගහලා නැහැ. අපි කියන්නේ. ඇය අපට අභිධර්මය ඉගැන්නුවා නොවෙයි පෙව්වා කියලා. ඒ තරමටම ඇය හොඳින් අධ්‍යාපනය ලබා දුන්නා. මේ අවුරුදු හැට ගානටම ඇය දහම් පාසල් ආවේ නැත්තේ එකම එක මාසයක් විතරයි. ඒ දඹදිව වන්දනාවේ ගිය නිසා.
නව වසර උදා වුයේ කාගේ කාගෙත් හිත්වල අලුත් බලාපොරොත්තු ඇති කරමිනි. ගම්මානවල ඇත්තන් දවස ආරම්භ කළේ ගමේ විහාරස්ථානයට ගොස් ආගමික වතාවත්වල යෙදෙමිනි. නව වසරේ පළමු වැනිදා අප ද බණ්ඩාරගම ගම්මන්පිල ශ්‍රී ශෛලබිම්බාරාම මහා විහාරයට පිවිසියේ ඇය හමුවීමටය.
පන්සලේ දී හමුවූ ඇය පිළිබඳ කියන්නට කතාවක් ඇත. නිවසේ දී හමුවීමේ හැකියාව තිබුණ ද ඇය නිතර යන එන පුණ්‍ය භුමියේ දී අප හමුවීමට කැමැත්ත පළ කළාය. ඇය නම් අයි. ඩී සෝමාවතීය. ගම්මන්පිල පමණක් නොව ඒ අවට ගම්මානවල කවුරු කවුරුත් ඈ හඳුන්වන්නේ සෝමක්කා යන ආදරණිය නාමයෙනි.
සෝමක්කා දැන් අසූ එක් වැනි වියේ පසු වුව ද කිසිවෙකුට ඇය එතරම්ම වියපත්යැයි කියන්නට බැරිය.
සෝමක්කා අපට විශේෂ වන්නේ හේතු කිහිපයක් නිසාය. ඉන් එකක් වන්නේ වසරක් දෙකක් නොව වසර හැට දෙකක් තිස්සේ ගම්මන්පිල ශ්‍රී ප්‍රඥාලෝක දහම් පාසලේ ගුරුවරියක ලෙස කටයුතු කරන්නීය. ඇය දහම් පාසලේ ගුරු දෙගුරු ශිෂ්‍ය ආදරයට ගෞරවයට නිරන්තරයෙන් පත් තැනැත්තියකි. එක්දහස් නවසිය තිස් හතේ පෙබරවාරි මස දහ වැනි දා උපන් සෝමක්කා පස්දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලේ වැඩිමලීය. මැදගම කනිෂ්ඨ විද්‍යාලයෙන් මූලික අධ්‍යාපනය ලැබූ ඇය පසුව එනම් එක්දහස් නවසිය පනස් හතර වසරේ දී කිඳෙල්පිටිය කාන්තා පාසලේ අධ්‍යාපනය ලබන්නීය.
මේ අතර ගම්මන්පිල ශෛලබිම්බාරාම විහාරස්ථානයේ දහම් පාසල ආරම්භ වෙයි. ඒ එක්දහස් නවසිය පනස්තුන වසරේ දීය.
“ අපේ තාත්තා නංගිලාවයි මල්ලිවයි මාවයි දහම් පසලට ඇතුළත් කළා. මගේ ඇතුළත් වීමේ අංකය එකසියය අසූ අට. මම ධර්මය ඉගෙන ගන්න පුදුම විදිහට ආශා කළා. ඒ ආශාව නිසාම තමයි අභිධර්මය මට බොහෝම හොඳින් අවබෝධයෙන් ඉගෙන ගන්නට පුළුවන් වුණේ. එක්දහස් නවසිය පනස්හත පනස් අට වසරවල බුරුම රජයෙන් අභිධර්මය පිළිබද විභාගයක් පැවැත්වූවා. මම ඒ විභාගයට පෙනී සිටියා . එයින් මට ලංකාවෙන්ම දෙවැනි ස්ථානය ලැබුණා. මට අභිධර්මය විභාගවලට පෙනී සිට රිදී පදක්කම් හයක් ලැබී තියෙනවා. අපේ දහම් පාසලේ ආදි කර්තෘ වෙනිවැල්කොළ ශ්‍රි පඤ්ඤාලෝක ස්වාමීන් වහන්සේ.
පසුව දහම් පාසල කරගෙන යන්න හොරණ ජිනාලංකාර ස්වාමීන් වහන්සේට භාර දුන්නා. මගේ අභිධර්ම ගුරුවරයා බේන්දළුවේ ධීරානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ. ඇතැම් වේලාට අපට නොතේරුණූ කරුණු එවකට හොරන විනයාලංකාර විහාරස්ථානයේ වැඩ සිටි රේරුකානේ චන්ද විමල හාමුදුරුවෝ පැහැදිලි කරලා දෙනවා. උන් වහන්සේ බොහෝම කාරුණිකයි. ඒ වගේම ධර්මය පිළිබද බොහෝ පොත පත ලියා තිබෙනවා.
මම හරිම ආසාවකින් තමයි අභිධර්මය ඉගෙන ගත්තේ. ඉගෙන ගෙන අවසන් වුණාට පසුව මම දහම් පාසල් ගුරුවරියක ලෙස කටයුතු කරන්නට පටන් ගත්තා. ”
සෝමක්කා දහම් පාසලේ ගුරුවරියක ලෙස කටයුතු කරන්නට පටන් ගන්නේ තරුණ වියේදීමය. තම ප්‍රදේශයේ දරු දැරියන්ට දහම් අධ්‍යාපනය බෙදා දීමේ අරමුණින් කටයුතු කළ ඇය තම පෞද්ගලික ජීවිතයේ සුඛ විහරණය ගැන ද නොසිතුවාය. ඇය විවාහ වීමේ ආසාව අතහැරියේ යොවුන් වියේදීමය.
අම්මයි තාත්තායි මට මුලදි කිව්වා විවාහ වෙන්න කියලා. ඒත් මගේ කැමැත්තක් තිබුණේ නැහැ විවාහයට. මම ධර්මය ගැන ඉගෙන ගත්ත කෙනෙක්. ඒ කාලේ මට විවාහ යෝජනා ගෙනා අය හිටියා. නමුත් මට ඕන වුණේ මේ සංසාර ගමන තව තවත් දික් කරගන්න නෙමෙයි කෙටි කරගන්න. එදා වගේම අදත් මේ සමාජයේ මිනිසුන් සැප කියලා හිතාගෙන විඳින්නේ දුකක්. අවුරුදු හැට දෙකක් තිස්සේ ඉගැන්වීමෙන් මා අපමණ සතුටක් ලබනවා. ”
ගුරුමෑණියන් පවසන්නේ දෑසේ පිරි තටු කඳුළිනි.
වරෙක ඇයට රන්පදක්කමක් හිමි වුවාය. ඒ ලැබුණේද අභිධර්මය වෙනුවෙනි. ඉන් පෙර ලැබුණ රිදි පදක්කම්වලින් දෙකක්ම ඇය විහාරස්ථානයේ ධාතු ගර්භයේ නිදන් කළාය. කිසිදු කෙනෙකු කෙරෙහි තරහක් නැති සෝමා ගුරු තුමිය තවමත් දහම් පාසල් පැමිණෙයි. ඇය දහම් පාසල් උප ප්‍රධානාචාර්යවරිය ලෙස කටයුතු කරයිය.
සෝමක්කා තම දහම් පාසලට සම්පතක් බව අපට පැවැසුවේ ඇගේ ශිෂ්‍යාවක මෙන්ම දහම් පාසලේ ගුරුවරියක වන රෝහිණි සන්ධ්‍යා කුමාරිය.
“කවදාවත් සෝමා අක්කා පන්තියේ පොත දිගහැරගෙන උගන්වනවා අපට මතක නැහැ. ඇය අපට අභිධර්මය ඉගැන්නුවේ මතකයෙන්. බොහෝම කරුණාවෙන් දයාවෙන් තමයි ඇය උගන්වන්නේ. කලක් ඇය දහම් පාසලේ භාණ්ඩාගාරික ලෙස කටයුතු කළා . නමුත් මෑතකදී එය මට පැවැරුවා. අපි දන්න දා ඉඳලාම ඇය උගන්වනවා. එත් කිසිම කෙනෙකුගෙන් ලාභ ප්‍රයෝජන ගන්න බලාගෙන උගන්නලා නැහැ. දහම් ගුරුවරුන්ට ලැබෙන රුපියල් 5000ත් ඇය වියදම් කරන්නේ දහම් පාසලේ වැඩවලට. ඒ හොඳ පුරුදු අපටත් පුරුදු වුණේ ඇයගෙන්”
රෝහිණි පවසන්නේ තම ගුරුවරියගේ යහපත් ගතිගුණ ගැනය. විහාරස්ථානයේ විහාරාධිපති යහලතැන්නේ පඤ්ඤාලංකාර ස්වාමීන් වහන්සේ ද සෝමක්කා පිළිබඳ සිහි කරන්නේ ගෞරවයෙනි.
ශ්‍රි ප්‍රඥාලෝක දහම් පාසලේ වර්ථමාන විදුහල්පතිවරයා ලෙස කටයුතු කරන්නේ පුෂ්පකුමාර මහතාය .
“සෝමක්කා කියන්නේ මේ ප්‍රදේශයේ වැදගත් පවුලක කෙනෙක්. ඉස්සර සෝමක්කලාගේ ගෙදර සෙක්කුවෙන් තෙල් හිඳිනවා. ඒ ගෙදරට කිව්වේ සෙක්කු ගෙදර කියලා. මම දන්න විදිහට අවුරුදු හැට දෙකක්ම දහම් පාසල් ගුරුවරිය ලෙස කටයුතු කරන ඇය කවදාවත් දරුවෙකුට ඉරට්ටකින්වත් ගහලා නැහැ. අපි කියන්නේ. ඇය අපට අභිධර්මය ඉගැන්නුවා නොවෙයි පෙව්වා කියලා. ඒ තරමටම ඇය හොඳින් අධ්‍යාපනය ලබා දුන්නා. මේ අවුරුදු හැට ගානටම ඇය දහම් පාසල් ආවේ නැත්තේ එකම එක මාසයක් විතරයි. ඒ දඹදිව වන්දනාවේ ගිය නිසා. අපේ දහම් පාසලේ ශිෂ්‍ය ශිෂ්‍යාවන් හත්සිය පනහක් ඉන්නවා.
ගුරුවරු තිස් ගණන්ක ඉන්නවා. මේ හැමෝම සෝමක්කාට බොහෝම ආදරෙයි. ඒ ආදරය මෙන්ම ඇගේ කැපවීම නිසා තමයි මෙවර දහම් පාසලේ හැට පස්වැනි සංවත්සරය නිමිත්තෙන් පැවැති උත්සවයේදී ඇයට විශේෂයෙන් උපහාර දැක්වූවේ.”
පුෂ්පකුමාර විදුහල්පතිවරයා ඇය ගැන සඳහන් කරන විට සෝමක්කා ඊට සවන් දී සිටියේ ලජ්ජාවෙනි. වියපත් වුවද ඇය උපැස් යුවළක් පලදින්නේ නැත. ඈ නීරෝගී සම්පන්නය.
“මම කා ගැනවත් තරහා ගන්නේ නැහැ. මම හැම දෙයක් දිහාම බලන්නේ ධර්මය පැත්තෙන්. මම ජීවිතයේ අනියත බව තේරුම් අරගෙන ඉන්නේ. ඒ නිසා මට කිසිම විටෙක දුකක් නැහැ.”
යනුවෙන් පවසන සෝමක්කා සැහැල්ලු සිතෙන් සිනහසෙන්නට වුවාය.
ඉසවි
ඡායාරූප-ලසිත සඳරුවන්
