ප්ලාස්ටික් හා පොලිතින් මිනිසාට පාරාවළල්ලක් වී පරිසර විනාශයට පාර කපමින් සිටී. ඍජුවම නොවෙතත් ක්‍රමිකව අංශ කිහිපයක් යටතේ මෙකී විනාශය සිදුවන බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබෙන කරුණකි. ශ්‍රී ලංකාවේ පොලිතීන් ආශ්‍රයෙන් සිදුවන වඩාත්ම ගැටලුකාරී භාවිත වන්නේ ලන්ච් ෂීට් සහ කටවහරින් සරලව හඳුන්වන ෂොපින් බෑග්ය. තවද රිජිෆෝම් ආශ්‍රිතව නිපදවන ආහාර ඇසුරුම් පෙට්ටි ද සඳහන් කළ හැක. මේවායින් සිදු වූයේ සහ සිදුවෙමින් පවතින්නේ පරිසරයට හානියක් මිස යහපතක් නොවේ.
එම නිසා මීට පිළියමක් ලෙසින් වසර කිහිපයකට පෙර ලන්ච් ෂීට් ඝනකම මයික්‍රෝ මීටර් 20 ක් හෝ ඊට වැඩි වන පරිදි නිෂ්පාදනය කළ යුතු යැයි තීරණයකට පැමිණියහ. එකී තීරණය ගනු ලැබුවේ කරුණු දෙකක් මත පිහිටා ය. එනම් භාවිත කරන ලද මෙම ලන්ච් ෂීට් කසළ බඳුන් තුළට දැමූ පසු පහසුවෙන්ම හඳුනා ගත හැකි වීමත් ඝනකමින් වැඩිවීම නිසා පිරිසුදු කොට නැවත වරක් භාවිත කිරීමේ හැකියාවකින් යුක්ත වන නිසාය.
නමුත් වත්මනේ දී මෙකී සියලු නිෂ්පාදන ප්‍රමිතිගත තත්ත්වයෙන් තොරව නිපදවීමට යම් යම් වෙළඳ ආයතන කටයුතු කරමින් සිටී. මෙනිසා මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් දිරාපත් නොවන ලන්ච්ෂීට්, පොලිතින් වැනි නිෂ්පාදනයන් වැටලීමට මේ වන විට ක්‍රියා කරමින් සිටී. කොවිඩ් 19 වසංගත තත්ත්වය පැතිර යාමේ අවධානම මත වැටලීම් තාවකාලිකව නවතා තිබුණද මේ වන විට මෙහෙයුම් නැවතත් සක්‍රීය මට්ටමින් පවත්වාගෙන යන්නට ඔවුන් කටයුතු කළහ. එයට හේතු වූයේ පසුගිය දින කිහිපය පුරාම අහඹු ලෙස සකස් කරන ලද නිරීක්ෂණයන්ට අනුව දිරාපත් නොවන පොලිතීන් එදිනෙදා භාවිතයට ගැනීම සිදු වන බව නිරීක්ෂණය වීමෙන් පසුවය.
මෙහි මූලික පියවරක් ලෙසින් පසුගිය 10 වැනි දා ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයට අයත් තිහාරියේදී නොදිරන ලන්ච් ෂීට් නිපදවන කර්මාන්ත ශාලාවක් වැටලීමට මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය සමත් විය. මෙම වැටලීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා පොලිසිය මෙන්ම පාරිභෝගික අධිකාරිය ද සම්බන්ධ විය. මෙහිදී ලන්ච්ෂීට් නිෂ්පාදනයට භාවිතා කළ යන්ත්‍ර හතරක් ද එම දවටනයක් කොටස් කර තැබීම සඳහා භාවිත කරන යන්ත්‍ර මෙන්ම පොලිතීන් මිශ්‍රණයට ගනු ලබන යන්ත්‍රයක්ද තවත් යන්ත්‍ර කිහිපයක් ද අත් අඩංගුවට ගැනීමට සමත්විය. මෙසේ කිලෝ ග්‍රෑම් 400කට ආසන්න ප්‍රමාණයක නොදිරන ලන්ච්ෂීට් අත් අඩංගුවට ගත් අතර එහි වටිනාකම රුපියල් ලක්ෂ හතරක් පමණ වේ. පිටකොටුවේ පිහිටි තොග වෙළඳ සංකීර්ණයක අලෙවි කිරීම සඳහා සූදානම් කර තිබූ එම නිෂ්පාදන අත්අඩංගුවට ගැනීම පිණිස මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය කටයුතු කළහ.
මෙවැනි වැටලීම් සිදු කරනු ලබන අවස්ථාවන්වලදී (2017 අති විශේෂ ගැසට් පත්‍රයට අනුව ) ඒ සම්බන්ධයෙන් කරුණු කිහිපයක් යටතේ ඔවුන් අවධානය යොමු කරනු ලබයි. එනම් දේශීය භාවිතය සඳහා පොලිතින් අමුද්‍රව්‍යයක් වන ලන්ච්ෂීට් නිපදවීම සහ ඒවා විකිණීම, නොමිලේ ලබා දීම සහ ඒවා ප්‍රදර්ශනය කිරීම පවා තහනම් කර තිබීම යන කරුණු මත සලකා බලාය.
කෙසේ වෙතත් 1980 පාරිසරික පනත යටතේ බිහිවූ මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය ප්‍රධාන වශයෙන් පරිසර දූෂණ පාලනයටත් පරිසර ආරක්ෂක කළමනාකරණයට මෙන්ම ඒ හා සම්බන්ධ දැනුම්වත් කිරීමට කටයුතු කරනු ලබයි. එමෙන් ම කර්මාන්තයක් ආරම්භ කිරීමට නම් පරිසර ආරක්ෂණ බලපත්‍රය අනිවාර්යෙන්ම ලබාගත යුතු අතර එම ආයතනය මගින් එම කර්මාන්ත ඒ, බී, සී යනුවෙන් වර්ගීකරණයට ලක් කරනු ලබයි. එසේ කරනු ලබන්නේ මහා පරිමාණ සුළු පරිමාණ ආදී වශයෙන් බෙදා දැක්වීමටය.
මේ මොහොතේ පවතින පොලිතීන් හා ලන්ච් ෂීට් වැටලීම හා එම ගැටලුව සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වන මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේ අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් හේමන්ත ජයසිංහ ප්‍රකාශ කරනු ලබන්නේ මෙම වැටලීමට ලක්වන කර්මාන්ත හා වෙළෙඳ ආයතන සඳහා දඩ මුදල් පමණක් නොව වසර දෙකක දඬුවමක් සඳහා ලක් කිරීමට ද හැකියාව පවතින බවයි. එමෙන්ම මෙම පොලිතින් නිපදවීමේ දී අදාළ ඝනකමින් යුත් දෑ නොනිපදවන්නේ නම් ඒවා අනිවාර්ය වශයෙන් දිරායාමට ලක් වන පොලිතීන් විය යුතු බවයි.
ජනරාල්වරයා පවසා සිටින්නේ පොලිතීන් ප්‍රශ්නය සම්බන්ධයෙන් අනිවාර්යෙන් ජනතාව දැනුම්වත් විය යුතු බවත් හැකි තරම් පරිභෝජනය සඳහා ගනු ලබන දෑ අඩුකොට පරිසරයට බැහැර කිරීමේ දී ඒ සම්බන්ධවද වඩාත් සැලකිලිමත් විය යුතු බවයි.
කෙසේ වුව මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය සතු ඉදිරි වැඩපිළිවෙළ සම්බන්ධයෙන් අදහස් දක්වන ඔහු පවසන්නේ මේ වන විට කර්මාන්ත පවත්වාගෙන යෑම සම්බන්ධයෙන් බලපත්‍ර ලාභී කර්මාන්තශාලා පනස්දාහක් පමණ තිබෙන බවත් ඉදිරි වර්ෂ වල සම්මාන උලෙළ පවත්වා ඒ මගින් වර්ගීකරණයට ලක් කළ කර්මාන්ත අතුරින් හොඳම කර්මාන්ත උදෙසා සම්මාන ලබාදීමට බලාපොරොත්තු වන බවයි.
පසුගියදා ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කය මූලික කරගෙන ගමිපහ, ගණේමුල්ල, තිහාරිය, කඩවත, කිරිබත්ගොඩ යන ප්‍රදේශවල සිදුවූ වැටලීම් වලදී තිහාරියේ පිහිටි ලන්ච්ෂීට් නිෂ්පාදන කම්හලක් සහ ගණේමුල්ලේ කර්මාන්ත ශාලාවකට නඩු පැවරීමට කටයුතු කළ අතර තොග වෙළඳසැල් කිහිපයක් ද මේ අතර වාරයේ පරීක්ෂාකොට නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමට කටයුතු කරන ලදී. 2018 වසරේදී මෙම වැටලීම් 8100ක් පමණ ද 2019 වසරේ දී 7250 පමණද මේ වන විට මුළු වැටලීම් 21000 පමණ සිදු කරන්නටද මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය සමත්ව තිබේ.
මේ සම්බන්ධයෙන් අදහස් ඉදිරිපත් කරන මධ්‍යම පරිසර අධිකාරියේ අධ්‍යක්ෂ (වැටලීම්) එන්.එස්. ගමගේ මහතා පවසන්නේ පසුගිය කොවිඩ් වසංගත සමයේ තාවකාලිකව වැටලීම් නවතා දමා තිබුණ ද ජුලි මස සිට නැවත වැටලීම් ආරම්භ කිරීමට කටයුතු කළ බවත් මෙම වැටලීම් 2018 වසරේ සිට නොනවත්වා සිදු කරගෙන පැමිණි බව ය.
එමෙන් ම ලන්ච්ෂීට් වලට අමතරව නිපදවනු ලැබූ රිජිෆෝම් කෑම පෙට්ටි නුවර ප්‍රදේශයේ කර්මාන්ත ශාලාවක නිෂ්පාදනය කරමින් පැවති බවත් මේ වනවිට එම කර්මාන්ත ශාලාව ද වසා දැමී දීමට කටයුතු කළ බවත්ය.
පරිසර සංවිධාන ඉදිරිපත් කර ඇති දත්තයන්ට අනුව 1950 වර්ෂය වන විට ලෝකයේ පැවති ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ටොන් දෙකකි. සාමාන්‍යයෙන් පොලිතීන් ප්ලාස්ටික් දිරාපත් වීම සඳහා අධික කාලයක් ගතවන නිසා යම් විටෙක වසර පන්සියයකටත් වඩා අධික කාලයක් වුව හැකි නිසා ඒ අනුව 1950 වසරේ පැවති ප්ලාස්ටික් අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ම මේ මොහොතේ ද පවතී. මේ සියලු කරුණු සඳහා මිනිසාගේ පාරිභෝගික තත්ත්වය ද බලපාන බව කිවයුතුය.
මහාචාර්ය අජිත් ද අල්විස් පවසන්නේ ප්ලාස්ටික් හා පොලිතින් සම්බන්ධයෙන් ගත් විට ලෝකයේ ප්‍රතිචක්‍රිකරණය ඉතා වාසි සහගත ක්‍රියාවක් නමුදු ඒවා සම්බන්ධයෙන් ද ප්‍රතිචක්‍රිකරණ කටයුතු ග්‍රහණය කරගැනීමට ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාවට නොහැකිව ඇති බවත් මේ සම්බන්ධයෙන් දැනුමක් ද නොමැති බවය. දිරාපත් වන ප්ලාස්ටික් ජීව ප්ලාස්ටික් යම් අයුරකින් නිසි වේලාවට දිරාපත් නොවන බව පවසන මහාචාර්යවරයා එය කුඩා අණු කොටස්වලට කැඩීගියද සම්පූර්ණ වශයෙන් දිරාපත් වීමට ලක් නොවන බව පවසයි. සාර්ථක ප්‍රතිඵල ලබාගැනීමට නම් මේවා මඤ්ඤොක්කා වැනි ස්වාභාවික දෑ වලින් නිර්මාණය කරගත යුතු බව ද පවසයි.
නමුත් මෙම වැටලීම් මගින් යම්කිසි ආකාරයකින් හෝ වෙළෙඳ ව්‍යාපාර හා කර්මාන්ත ශාලා හිමියන්ට තම ව්‍යාපාර සම්බන්ධයෙන් ගැටලූ ගණනාවකට මුහුණ දීමට සිදුවේ. මූලිකවම එය ඔවුන්ගේ ආර්ථිකය සම්බන්ධ ගැටලුවකි.
එම නිසා එක් අංශයකින් මෙවන් පරිසරයට අහිතකර දෑ සම්බන්ධයෙන් වැටලීම් සිදු කරන විට තවත් කවර පාර්ශ්වයකින් හෝ ආයතන හා කර්මාන්ත ශාලා හිමියන් දැනුම්වත් කොට ඔවුන්ට නව මානයකින් නියමිත ප්‍රමිතිය යටතේ නිෂ්පාදන සිදු කිරීමට අතහිත ලබාදිය යුතුය. නොඑසේ නම් සිදු වන්නේ එක් පාර්ශ්වයකට අසාධාරණයකි.
මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය විසින් වර්තමානය සහ අනාගතය වෙනුවෙන් පරිසර සංරක්ෂණය කිරීම ඔවුනගේ මූලික රාජකාරිය කරගනිමිනි කටයුතු කිරීමද අගය කළ යුත්තකි. කවර ලෙසකින් හෝ ආර්ථික යාන්ත්‍රණය නිසි ආකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක වෙමින් පවතින විටම පරිසර සංරක්ෂණ කටයුතුද සිදු වන්නේ නම් එය අප ලබන ජයග්‍රහණයකි.
